Jura Krakowsko-Częstochowska

Jura Krakowsko-Częstochowska rozciąga się w Polsce południowej, od Częstochowy i Mstowa na północy, przez Ogrodzieniec aż po Kraków. Jest to przepiękna kraina o urozmaiconym krajobrazie z charaterystycznymi białymi ostańcami, bogata w zabytki architektury, cenna przyrodniczo i niezwykle atrakcyjna dla rodzinnej rekreacji, ale również dla miłośników sportów ekstremalnych.

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska bardzo chętnie odwiedzana jest przez turystów, którzy przemierzają szlaki samochodem, pieszo, rowerem, a nawet konno. Potoczne określenie tego malowniczego zakątka - Jura, pochodzi od nazwy okresu jurajskiego ery mezozoicznej, kiedy to osadziła się większość skał budujących ten region.

Zamki na Jurze

Najbardziej charakterystyczne elementy krajobrazu Jury to warownie, w większości wybudowane w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego dla obrony obszarów przygranicznych. Obecnie zwykle są to pozostałe po nich ruiny bądź fragmenty zamków, przysiadłe na jurajskich wzgórzach niczym orle gniazda, stąd nazwa głównego czerwonego szlaku wiodącego poprzez Jurę od zamku do zamku - Szlak Orlich Gniazd. Perełki wśród zamków na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej to:

Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu - okazałe ruiny najpopularniejszej warowni na Jurze, pochodzą z XIV wieku i leżą w samym jej sercu, na Górze Janowskiego. Zamek udostępniony jest do zwiedzania, wstęp płatny, latem niemal co weekend odbywają się tutaj ciekawe imprazy plenerowe

Zamek Bobolice w Bobolicach - średniowieczny zamek w całości odbudowany dzięki rodzinie Laseckich, leżący w północnej części Jury, udostępniony dla turystów w postaci Muzeum, wstęp płatny

Zamek w Mirowie - romantyczna ruina XIV-wiecznej budowli, będąca bratnim zamkiem warowni w Bobolicach, która w przyszłości zostanie udostępniona do zwiedzania, ale pozostanie zabezpieczoną ruiną, obecnie trwają prace i wstęp jest wzbroniony

Zamek w Korzkwi - również pięknie utrzymany i rekonstruowany zamek, leżący w południowej częściu Jury, niedaleko słynnego Ojcowa. W zamku w Korzkwi mieści się restauracja i hotel, wstęp bezpłatny

Zamek w Ojcowie - jeden ze słynniejszych zamków na Jurze, zwany przez Kazimierza Wielkiego Ociec u Skały na cześć ojca Władysława Łokietka, stąd dziś nazwa Ojców, obecnie ruina, wstęp płatny

Zamek Smoleń - XIV-wieczna warownia leżąca w Smoleniu nieopodal Pilicy, głównym elementem jest tutaj średniowieczna cylindryczna wieża wysoka na 16 metrów, obecnie odnowiona i udostępniona do zwiedzania, można wejść na szczyt, wstęp bezpłatny

Zamek w Siewierzu - dawny zamek biskupów, dziś pozostaje w ruinie, ale jest zabezpieczony i w sezonie udostępniony turystom, wstęp bezpłatny

Zamek Rabsztyn - ruiny XIV-wiecznego zamku koło Olkusza, po kilka latach remontu obecnie udostępnione dla turystów, wstęp płatny

Zamek Pieskowa Skała - perełka renesansowej architektury w Polsce, cudny zamek zawieszony na skałach ponad drogą we wnętrzach kryje Muzeum

Ostańce skalne na Jurze

Nie mniej charakterystyczne są na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej białe, sterczące ostańce skalne. Skały wapienne od lat były tu wypłukiwane, odporniejsze ich fragmenty ostały się (stąd nazwa ostańce) w terenie jako obiekty o ciekawych kształtach, często nazywanych przez ludność.

W wielu miejscach na Jurze ostańce te pojedynczo lub jako grupy skał stają się centrum wspinaczkowym. Popularne centra wspinaczkowe to np. Skały Kroczyckie i Podlesickie, Skały Rzędkowickie, Skalne Miasto Podzamcza oraz Dolinki Krakowskie. Najbardziej znane ostańce na Jurze to:

- Okiennik Wielki w Skarżycach - odosobniony ostaniec o charakterystycznym kształcie z otworem przypominającym otwór okienny, stąd nazwa.

- Maczuga Herkulesa w Pieskowej Skale - najpopularniejszy twór skalny na Jurze, stojący tuż przy zamku

- Brama Krakowska w Ojcowie - majestatyczny ostaniec w kształcie bramy, położony w Dolinie Prądnika, w Ojcowskim Parku Narodowym

- Brama Bolechowicka w Bolechowicach - najpiękniejsza i najpotężniejsza brama skalna na Jurze, otwierająca Dolinę Bolechowicką, często wykorzystywana przez wspinaczy, to taki poligon ćwiczebny przed większymi wyzwaniami alpinistycznymi

- Góra Zborów - popularny obszar skałkowy w Skałach Kroczyckich, udostępniono tu do zwiedzania Jaskinię Głęboką i utworzono lapidarium ze skałami budującymi Jurę

- Mirowskie Skałki - bardzo malowniczy ciąg ostańców skalnych pomiędzy zamkami w Mirowie i Bobolicach, wiedzie tędy fragment Szlaku Orlich Gniazd

Jaskinie na Jurze

Mniej widoczne, ale nie mniej liczne i atrakcyjne są jaskinie i groty na Jurze, namiętnie eksplorowane przez grotołazów i speleologów. Największe ich skupiska znajdują się w okolicach Ojcowa i w Sokolich Górach koło Olsztyna. Ciekawe jaskinie na Jurze to:

- Grota Łokieta w Ojcowie - jaskinia położona w Ojcowskim Parku Narodowym, udostępniona dla turystów, skrywał się w niej niegdyś sam Łokietek, stąd nazwa

- Jaskinia Ciemna w Ojcowie - o tyle unikatowa, że zwiedza się ją ze świeczką, jak to drzewiej bywało, nie ma oświetlenia elektrycznego

- Jaskinia Nietoperzowa w Jerzmanowicach - jaskinia położona na obszarze Dolinek Podkrakowskich, udostępniona dla turystów, kręcono w niej sceny z Horpyną dla filmu "Ogniem i Mieczem"

- Jaskinia Wierzchowska Górna w Wierzchowiu - jaskinia z najdłuższą trasą turystyczną na Jurze, a nawet w całej Polsce, udostępniona cały rok, w sezonie codziennie, zimą tylko w weekendy

- Jaskinia Mamutowa w Wierzchowiu - słynie obecnie z bardzo trudnych tras wspinaczkowych wiodących stropem groty

- Jaskinia Koralowa w Sokolich Górach - niebezpieczna jaskinia z otorem pionowym, tylko dla speleologów, za to z unikatowymi naciekami

Szlaki na Jurze

Na Jurze powstała niezliczona liczba szlaków turystycznych, zarówno pieszych, rowerowych, jak i konnych. Niektóre prowadzą przez cały obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, inne są wytyczone lokalnie. Najdłuższe i najpopularniejsze szlaki to:

- Czerwony Szlak Orlich Gniazd, 163,9 km

- Niebieski Szlak Warowni Jurajskich, 154 km

- Czerwony Szlak Rowerowy Orlich Gniazd, 188,3 km

- Pomarańczowy Transjurajski Szlak Konny, 204 km

- Żółty Szlak Dolinek Jurajskich

- Żółty szlak Zamonitu

Miasta na Jurze

Jura słynie z perełek, jak zamki czy ostańce, ale również i kilka ciekawych miast kryje, które naprawdę warto odwiedzić na jurajskim szlaku. Najciekawsze miasta na Jurze to:

- Kraków z Wawelem

- Częstochowa z Jasną Górą

- Olkusz z ciekawymi muzeami i zabytkami

- Sławków z Austerią czyli dawną karczmą

- Ojców z wieloma atrakcjami, szczególnie cenna i popularna jest tutaj Dolina Porądnika

- Żarki ze słynnymi stodołami i targiem oraz zabytkami żydowskimi

- Krzeszowice z pałacami i ciekawym kościołem

Ojcowski Park Narodowy na Jurze

Na południu Jury powstał malowniczy Ojcowski Park Narodowy, najmniejszy spośród polskich PN, ale przyciągający turystów jak magnes, gdyż na niewielkiej powierzchni zgromadziło się wszystko, co tak urzeka na całej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej - ciekawe ostańce, ruiny zamku, jaskinie i zabytkowe wille drewniane. A to wszystko w otoczeniu pięknej przyrody, w dolinie wijącego się Prądnika.

Dolina wyłączona jest z ruchu samochodowego, dlatego tak bardzo jest lubiana przez turystów, którzy nawet z małymi dziećmi i wózkami mogą drogą asfaltową przemierzać ten malowniczy zakątek i cieszyć się urokami Jury, niespotykanymi w innych regionach Polski.

Trasę, na której zobaczyć można zamek w Ojcowie, ostańce, przyrodę i wille, aż do Źródełka Miłości można przejechać bryczką.

Sanktuaria na Jurze

Jura kryje prawdziwe perły architektury sakralnej, przyciągające pielgrzymów z całej Polski , a często i zza granicy. Warto je poznać i oczywiście odwiedzić:

- Jasna Góra w Częstochowie

- Sanktuarium w Świętej Annie (Aleksandrówce) na północnym krańcu Jury

- Sanktuarium w Leśniowie w Żarkach

- Sanktuarium w Pilicy

- Sanktuarium w Skarżycach

- Sanktuarium w Czernej

Nowe atrakcje turystyczne na Jurze

Jura nie przestaje zaskakiwać turystów, z roku na rok powstają nowe, ciekawe atrakcje turystyczne, które przyciągają całe rodziny, często z małymi dziećmi. Wśród takich atrakcji są:

- Stary Młyn - Muzeum Dawnych Rzemiosł w Żarkach - odrestaurowany zabytkowy młyn, w którym powstało ciekawe muzeum, obiekt leży na Szlaku Zabytków Techniki

- Gród na Górze Birów w Ogrodzieńcu (Podzamczu) - zrekonstruowany historyczny gród na wzniesieniu, w którym można poznać realia średniowiecznego życia

- Park Ogrodzieniec, ul. Zamkowa 33 - nowy kompleks parków rozrywki, kilka lat temu powstał Park Miniatur Ogrodzieniec z miniaturami zamków z całej Jury, a w 2014 roku dodatkowo rozbudował się o Park Doświadczeń Fizycznych, Park Rozrywki, Tor Saneczkowy oraz Dom Legend i Strachów. Parki znajdują się pod zamkiem Ogrodzieniec

- Park Linowy w Ogrodzieńcu (Podzamczu) - AdrenalinaPark to miejsce, w którym można zaznać trochę adrenaliny, powstała zaraz koło zamku, pod lasem

- Narciarskie trasy biegowe w Ogrodzieńcu (Podzamczu) - kolejna nowa atrakcja Podzamcza dostępna od 2013 roku, wokół zamku Ogrodzieniec, na terenie Skalnego Miasta Podzamcza poprowadzono 12 kilometrów tras biegowych dla narciarzy. Z odpowiednio przygotowanych tras można korzystać za darmo, dodatkowo na tych trasach są organizowane zawody narciarskie. Wejście na trasę znajduje się w Podzamczu, od ul. Zamkowej, od. ul Dąbrowskiego i od Hotelu Poziom 511 oraz od ul. Jurajskiej 17 - Centrum Turystyki Aktywnej (Żelazko).

- Park Miniatur Sakralnych w Częstochowie - ul. Złota, na Złotej Górze, w kamieniołomie powstał ciekawy park rozrywki z miniaturami bazylik i świątyń z całego świata, istnieje tu również Park Atrakcji dla najmłodszych, z parkiem linowym i salonem gier. W kwietniu 2013 roku odsłonięty zostanie największy w Polsce pomnik Papieża - Jana Pawła II, mierzący prawie 14 m wysokości. Wpisany jest do Księgi Rekordów Guinnessa.

Niecodzienne atrakcje na Jurze

- Pustynia Błędowska - unikatowa atrakcja jurajska, gdyż nigdzie indziej w Europie nie występują tak rozległe śródlądowe obszary z luźnymi piaskami. Szczególnie dobrze widoczne są one w Chechle, na Dąbrówce, stanowiącej idealny punkt widokowy. Wejść na Pustynię w tej części jest zabronione, bo jest to teren wojskowy, ale sam widok wystarczy by poczuć się tutaj wyjątkowo.

- Bobolus Jurajski - sensacja na skalę całego kraju, w jednej z jaskiń w Skałkach Mirowskich pomiędzy zamkami w Mirowie i Bobolicach, w Jaskini Stajnia, odkryto pierwsze w Polsce szczątki neandertalczyka, są to zęby człowieka neandertalskiego sprzed 80-100 tys. lat, człowieka tego nazwano Bobolusem Jurajskim

- Grób Cadyka w Lelowie - Lelów to jeden z ważniejszych ośrodków chasydzkich w Polsce (chasydzi to ortodoksyjni Żydzi). Tutaj mieszkał niegdyś słynny cadyk Dawid Bidermann - Lelower, którego grób dzisiaj odwiedzają Żydzi z całego świata.

- Szopka Olsztyńska - cudna ruchoma szopka z drewna lipowego słynna na całą Jurę, autorstwa Jana Wewióra - miejscowego rzeźbiarza bajarza. Szopka powstaje już 15 lat i kryje 800 figurek, jest tu tradycyjnie Święta Rodzina, ale prócz tego papież Jan Paweł II, autor Jan Wewiór dłubiący swe figurki, zwykłe rodziny i czuwające niemal nad każdą postacią Anioły.

Portal Związku Gmin Jurajskich

Portal Jurajska Organizacja Turystyczna