Pustynia Błędowska

Polska Sahara

Na wspaniałej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, pomiędzy miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów, na granicy Małopolski i województwa śląskiego, znajduje się niecodzienna atrakcja - Pustynia Błędowska, licznie przyciągająca turystów z szerokiej okolicy. Obszar ten zwany "Polską Saharą" to największy teren występowania piasków śródlądowych w Europie i choć przez ostatnie dziesięciolecia dość mocno zarósł i otwartych połaci piasku nie było zbyt wiele, to w ostatnich latach mocno ją odchwaszczono i teraz nadal jest niezwykle interesująca.

Co ciekawe, jeszcze 100 lat temu można tu było obserwować zjawisko fatamorgany! Dziś nie jest tak bardzo dziko, sporo tu platform widokowych, tablic informacyjnych, ale jestem przekonana, że bardzo Ci się tu spodoba. My przez kilkanaście ostatnich lat parokrotnie już odwiedzaliśmy Pustynię Błędowską i teraz prezentuje się wybornie. Koniecznie odwiedź to cudowne miejsce!

Punkty widokowe na Pustyni

Na Pustyni Błędowskiej powstało kilka dogodnych punktów widokowych, które pozwalają się cieszyć niezwykłym pięknem tego miejsca. Widok ten jest unikatowy, bowiem Pustynia stanowi naprawdę spory obszar odkrytych piasków pośród lasów, toteż trudno szukać równie wspaniałej atrakcji tego typu w całej Polsce!

Najbardziej popularne i zjawiskowe punkty widokowe na Pustyni Błędowskiej są trzy. Dwa z nich znajdują się w miejscowości Klucze, zaś jeden w Chechle.

Czubatka
Najstarszym ale i nadal bardzo popularnym punktem widokowym na Pustynię Błędowską jest góra Czubatka (382 m n.p.m.) znajdująca się w Kluczach. To najlepszy, bo najbardziej rozległy punkt widokowy na "Polską Saharę". Znajduje się wysoko ponad piaskami i ponoć daje wspaniałe widoki na zachody słońca, my niestety nigdy o tej porze na nim nie byliśmy :)

Zorganizowano tu duży, bezpłatny parking, są ławki, wiata piknikowa i tablice informacyjne. Spod parkingu żółtym Szlakiem Pustynnym można zejść na piaski przez las, około 1 km przyjemnego spacerku. Poczujesz się tutaj naprawdę jak na pustyni, jest pięknie i szlakiem tym można dojść przez całą szerokość Pustyni aż do Błędowa. Po drodze spotkasz sporo tablic informacyjnych.

Róża Wiatrów
Najnowszym punktem widokowym na Pustyni Błędowskiej jest Róża Wiatrów, również w Kluczach. To piękna, drewniana platforma o ciekawym kształcie, od którego wzięła się nazwa obiektu. Róża Wiatrów jest przystosowana dla wózków - dziecięcych oraz dla osób niepełnosprawnych. Pozwala podziwiać odkryte piaski Polskiej Sahary i wejść na nie. Przy Róży Wiatrów odbył się w 2019 roku piknik wojskowy w ramach Juromanii - plenerowej imprezy Szlaku Orlich Gniazd. Można tu dojechać od ulicy Bolesławskiej w Kluczach, samochód można zostawić w okolicach głównej drogi, ale sporo turystów podjeżdża jeszcze bliżej w kierunku Pustyni. Na razie nie ma zakazu. To jest leśna, ubita ścieżka, przejezdna dla wózków w dni suche.

Dąbrówka
Trzecim punktem widokowym na Pustynię Błędowską jest Dąbrówka w Chechle (355 m n.p.m.), tu również  odsłaniają się ogromne połacie luźnych piasków, porozjeżdżane przez quady. Te punkty widokowe łączy szlak rowerowy "Spojrzeć z wysoka". Kiedyś stał tu tylko bunkier, ładnie kolorowo wymalowany, ale w ostatnich latach na Dąbrówce stanęła też metalowa platforma widokowa z piękną panoramą Pustyni Błędowskiej. Można też wędrować bezpośrednio po piaskach w okolicy. Tutaj również stoi sporo tablic informacyjnych. Bardzo urocze miejsce. Polecam odwiedzić wszystkie te punkty widokowe :)

Powstanie Pustyni Błędowskiej

Legenda o Pustyni Błędowskiej
Jeśli wierzyć legendzie, Pustynia Błędowska to sprawka diabła, który tak się zezłościł na olkuskie kopalnie, że chciał je zasypać piaskiem znad Bałtyku. Leciał więc ponad Jurą z wielkim worem piachu na plecach i zmierzał do Olkusza. Widząc bliski cel, nieco zniżył lot i niespodziewanie zahaczył o wysoką wieżę kościoła w Błędowie. Już się chyba domyślasz, że wór się rozerwał, a cały piach wyleciał i rozsypał się po okolicy tworząc pustynię.

Wszystko przez olkuskie kopalnie
Jeśli nie chcesz, to nie wierz, ale z pewnością prawdziwy jest fakt, że to olkuskie kopalnie przyczyniły się do powstania Pustyni Błędowskiej. Odsłonięcie piasków na tym obszarze nastąpiło w XIII wieku, kiedy mocno rozwinięte górnictwo srebra i hutnictwo przyczyniło się do masowego wykarczowania lasów w okolicy i odsłonięcia luźnych piasków lodowcowych nawianych tu aż znad Bałtyku.

Typowo pustynne zjawiska

Rozpoczęły się tutaj wówczas typowe dla pustyni procesy eoliczne czyli działalność wiatru, w efekcie czego powstały piaszczyste wydmy, których końca nie było widać. Co ciekawe, na Pustyni Błędowskiej obserwowano nawet burze piaskowe i tajemnicze zjawisko fatamorgany, o czym pisał słynny botanik Kazimierz Piech. Przyrodnicy opisywali to miejsce jako pustkowie, morze piasku i szmat nagiej ziemi. Tak było jeszcze 100 lat temu!

Zarastanie Pustyni Błędowskiej

W latach 60. XX wieku odkryty obszar piasków na Pustyni Błędowskiej sztucznie zalesiono, jednak nadal rośnie tu wiele gatunków typowych dla nadmorskich wydm oraz rośliny pustynne. Następowało też naturalne, stopniowe zarastanie odsłoniętych piasków czyli sukcesja roślinności. Mogło to doprowadzić do tego, że kolejne pokolenia prawdopodobnie już by nie zobaczyły polskiej pustyni na własne oczy.

Pustynia Błędowska dzisiaj

Na szczęście przez kilka ostatnich lat na terenie pustyni prowadzono intensywne prace porządkowe i odchwaszczanie i tym sposobem znów pojawiło się sporo odkrytych połaci piasku. Najlepiej widać je od strony jurajskich Klucz i w pobliżu miejscowości Chechło. Pozostawiono tylko cenne okazy roślinności, charakterystyczne dla piasków i pustynnych warunków.

Przez środek Pustyni, z zachodu na wschód przepływa rzeka Biała Przemsza, głęboką doliną. Dzieli ona Pustynię Błędowską na część północną od strony Chechła i południową, na zachód od Klucz.  Obszar Pustyni objęty jest programem ochrony Natura 2000. Od 1995 roku fragmenty Pustyni stanowią użytek ekologiczny. W 2004 roku powstało Stowarzyszenie "Polska Sahara" na rzecz promocji i ochrony Pustyni Błędowskiej, które m.in. organizowało tu "Pustynne Miraże" każdego lata. 

Część północna pustyni to dawny poligon wojskowy, nadal teren ten należy do wojska, ale można już tu tylko obserwować skoki spadochronowe. W tej części pustyni panuje zakaz wchodzenia, choć dostępny jest tutaj punkt widokowy Dąbrówka, z którego oglądać można piękne, wielkie połacie piasku i wejść na nie właśnie w okolicy punktów widokowych. Spod platformy na Dąbrówce dojść można też do pobliskiego punktu widokowego przy ulicy Pustynnej w Chechle.

Pustynia Błędowska - zwiedzanie

Pustynię Błędowską zwiedzić można przemierzając przyrodniczą ścieżkę dydaktyczną znakowaną na czerwono, która rozpoczyna się na ulicy Rudnickiej w Kluczach i przez Pustynię biegnie do rozlewiska Białej Przemszy. Przez Pustynię przeprowadzi Was też żółty Szlak Pustynny, na który można wejść na ulicy Górnej w Kluczach, koło parkingu na Czubatce. Biegnie on przez całą szerokość Pustyni do Błędowa.

Miłośnicy jazdy konnej skorzystać mogą z pomarańczowego Transjurajskiego Szlaku Turystyki Konnej, a cykliści z wyznaczonych znakowanych szlaków rowerowych.

Część północna Pustyni Błędowskiej to teren wojskowy, jak już pisałam i obowiązywał tam przez lata zakaz wstępu, ale przy punkcie widokowym Dąbrowka w Chechle turyści spokojnie wychodzą na teren otwartych piasków. W 1999 roku miały tu miejsce manewry wojsk NATO, a podczas II wojny światowej ćwiczenia prowadziły tu oddziały Afrika Korps.

Filmowa Pustynia Błędowska

Nie każdy wie, że Pustynia Błędowska stała się scenerią do popularnego polskiego serialu "Czterej Pancerni i Pies". Był tutaj również kręcony słynny film Jerzego Kawalerowicza "Faraon".

Czerwiec na Jurze

A co Pustynia na Jurze ma wspólnego z czerwonym barwnikiem? Ano w trawach Pustyni Błędowskiej znajdziesz czasem owada pluskwiaka zwanego czerwcem polskim. W XVI wieku gatunek ten był hodowany w Polsce w celu uzyskania czerwonego barwnika do tkanin (koszeniliny). Polska była głównym dostawcą tego towaru w Europie! Obecnie jest to powszechny barwnik w kuchni, ale już nie uzyskuje się go z czerwca polskiego :)

Atrakcje w okolicy

Pustynia Błędowska otoczona jest wieloma innymi atrakcjami na Jurze, które również warto odwiedzić będąc w tych stronach. W pobliżu zajrzyj koniecznie do zabytkowego Olkusza i pobliskiego zamku Rabsztyn, a w okolicy przyciągnąć też może Cię dwór w Krzykawce, zamek w Smoleniu, malownicza Dolina Wodącej, Pilica i oczywiście słynny zamek Ogrodzieniec.

Olkusz noclegi

Olkusz to zdecydowanie interesujące miejsce, do którego warto się wybrać. Klikając w ten link wyszukasz noclegi w tym miejscu. Możesz również skorzystać z wyszukiwarki noclegów znajdującej się poniżej.
Zamawiając nocleg za naszym pośrednictwem wspierasz nasz portal, za co z góry dziękujemy!