Pustynia Błędowska

Pustynia Błędowska nazywana Polską Saharą to niecodzienna, unikalna atrakcja turystyczna rozciągająca się na wspaniałej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, pomiędzy miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów, na granicy Małopolski i województwa śląskiego. To miejsce licznie przyciąga turystów z szerokiej okolicy i nie ma w tym nic dziwnego, bowiem obszar ten to największy teren występowania otwartych piasków śródlądowych w Europie i choć w wyniku zalesienia w latach 60 XX wieku przez ostatnie dziesięciolecia dość mocno zarósł i otwartych połaci piasku nie było zbyt wiele, to w ostatnich latach mocno ją odchwaszczono i teraz znów jest niezwykle interesująca. Otwarte piaski z wydmami, z niską tylko roślinnością pustynną tworzą niesamowitą wprost scenerię, dobrze widoczną z kilku dogodnych punktów widokowych, o których piszę poniżej.

Co ciekawe, jeszcze 100 lat temu można tu było obserwować zjawisko fatamorgany! Dziś nie jest tak bardzo dziko, sporo tu platform widokowych, tablic informacyjnych, ale jestem przekonana, że bardzo Ci się tu spodoba. My przez kilkanaście ostatnich lat parokrotnie już odwiedzaliśmy Pustynię Błędowską i teraz prezentuje się wybornie. Koniecznie odwiedź to cudowne i jakże tajemnicze miejsce! Podobnego nie znajdziesz w szerokiej okolicy. Poniżej znajdziesz wiele informacji praktycznych i ciekawostek na temat Pustyni Błędowskiej!

Punkty widokowe na Pustyni Błędowskiej

Na Pustyni Błędowskiej powstało kilka dogodnych punktów widokowych, które pozwalają się cieszyć niezwykłym pięknem tego miejsca. Widok ten jest unikatowy, bowiem Pustynia stanowi naprawdę spory obszar odkrytych piasków pośród lasów, toteż trudno szukać równie wspaniałej atrakcji tego typu w całej Polsce! Najbardziej popularne i zjawiskowe punkty widokowe na Pustyni Błędowskiej są trzy. Dwa z nich znajdują się w miejscowości Klucze, zaś jeden w Chechle.

Czubatka

Najstarszym ale i nadal bardzo popularnym punktem widokowym na Pustynię Błędowską jest Góra Czubatka (382 m n.p.m.) znajdująca się w Kluczach. To najlepszy, bo najbardziej rozległy punkt widokowy na "Polską Saharę". Znajduje się wysoko ponad piaskami i dodatkowo daje wspaniałe widoki na zachody słońca, co ostatnio nawet sami sprawdziliśmy 🙂 Zorganizowano tu duży, bezpłatny parking, są ławki, wiata piknikowa i tablice informacyjne. Spod parkingu żółtym Szlakiem Pustynnym można zejść na piaski przez las, około 1 km przyjemnego spacerku. Poczujesz się tutaj naprawdę jak na pustyni, jest pięknie i szlakiem tym można dojść przez całą szerokość Pustyni aż do Błędowa. Po drodze spotkasz sporo tablic informacyjnych.

Róża Wiatrów

Najnowszym punktem widokowym na Pustyni Błędowskiej i obecnie zdecydowanie najciekawszym według mnie jest Róża Wiatrów, również w Kluczach. To piękna, drewniana platforma widokowa o ciekawym kształcie, od którego wzięła się nazwa obiektu. Róża Wiatrów jest przystosowana dla wózków - dziecięcych oraz dla osób niepełnosprawnych. Pozwala podziwiać odkryte piaski Polskiej Sahary i wejść na nie, ponieważ ramiona konstrukcji schodzą bezpośrednio na piaski. Przy Róży Wiatrów co roku we wrześniu, w ramach Juromanii - plenerowej imprezy Szlaku Orlich Gniazd, odbywa się piknik rodzinny połączony z atrakcjami militarnymi. Można tu dojechać od ulicy Bolesławskiej w Kluczach, obecnie pod samą platformę prowadzi droga asfaltowa. Po drodze mijamy kilka parkingów. Róża wiatrów jest dostępna dla wózków, a konstrukcja kryje w sobie swoiste wiaty piknikowe z ławkami i tablicami informacyjnymi. Przy konstrukcji stanęły też działa wojskowe, co nawiązuje do faktu, że Pustynia była i częściowo nadal jest terenem wojskowym.

Dąbrówka

Trzecim punktem widokowym na Pustynię Błędowską jest Dąbrówka w Chechle (355 m n.p.m.), tu również  odsłaniają się ogromne połacie luźnych piasków, porozjeżdżane przez quady. Te punkty widokowe łączy szlak rowerowy "Spojrzeć z wysoka". Kiedyś stał tu tylko bunkier, ładnie kolorowo wymalowany, ale w ostatnich latach na Dąbrówce stanęła też metalowa platforma widokowa z piękną panoramą Pustyni Błędowskiej. W okolicy można wędrować również bezpośrednio po piaskach, głębiej tylko po szlakach, bo to teren wojskowy. Również na Dąbrówce odnajdziesz sporo tablic informacyjnych, z których dowiesz się wielu ciekawostek o tym terenie. Dąbrówka w Chechle to kolejne urocze miejsce na pustyni. Polecam odwiedzić wszystkie te punkty widokowe.
Zobacz lokalizację punktów widokowych na Pustyni Błędowskiej na mapce poniżej:

Informacje dla rodziców z małymi dziećmi

Pustynia Błędowska z racji piasków sama w sobie jest średnio dostępna dla wózków, ale wszystkie punkty widokowe są przystosowane do zwiedzania z wózkami, tak więc jeśli nie interesuje Cię spacer przez otwarte piaski, a jedynie podziwianie widoków na nie, to z powodzeniem możesz zabrać wózek. W przeciwnym razie pozostaje nosidło lub chusta. Najciekawszym i najłatwiejszym punktem dla osób z wózkiem na pewno okaże się Róża Wiatrów w Kluczach.

Powstanie Pustyni Błędowskiej

Legenda o Pustyni Błędowskiej
Jeśli wierzyć legendzie, Pustynia Błędowska to sprawka diabła, który tak się zezłościł na olkuskie kopalnie, że chciał je zasypać piaskiem znad Bałtyku. Leciał więc ponad Jurą z wielkim worem piachu na plecach i zmierzał do Olkusza. Widząc bliski cel, nieco zniżył lot i niespodziewanie zahaczył o wysoką wieżę kościoła w Błędowie. Już się chyba domyślasz, że wór się rozerwał, a cały piach wyleciał i rozsypał się po okolicy tworząc pustynię.

Wszystko przez olkuskie kopalnie
Jeśli nie chcesz, to nie wierz, ale z pewnością prawdziwy jest fakt, że to olkuskie kopalnie przyczyniły się do powstania Pustyni Błędowskiej. Odsłonięcie piasków na tym obszarze nastąpiło w XIII wieku, kiedy mocno rozwinięte górnictwo srebra i hutnictwo przyczyniło się do masowego wykarczowania lasów w okolicy i odsłonięcia luźnych piasków lodowcowych nawianych tu aż znad Bałtyku.

Pustynne zjawiska

Rozpoczęły się tutaj wówczas typowe dla pustyni procesy eoliczne czyli działalność wiatru, w efekcie czego powstały piaszczyste wydmy, których końca nie było widać. Co ciekawe, na Pustyni Błędowskiej obserwowano nawet burze piaskowe i tajemnicze zjawisko fatamorgany, o czym pisał słynny botanik Kazimierz Piech. Przyrodnicy opisywali to miejsce jako pustkowie, morze piasku i szmat nagiej ziemi. Tak było jeszcze 100 lat temu!

Zarastanie Pustyni Błędowskiej

W latach 60. XX wieku odkryty obszar piasków na Pustyni Błędowskiej sztucznie zalesiono, jednak nadal rośnie tu wiele gatunków typowych dla nadmorskich wydm oraz rośliny pustynne. Następowało też naturalne, stopniowe zarastanie odsłoniętych piasków czyli sukcesja roślinności. Mogło to doprowadzić do tego, że kolejne pokolenia prawdopodobnie już by nie zobaczyły polskiej pustyni na własne oczy. Na szczęście przez kilka ostatnich lat na terenie pustyni prowadzono intensywne prace porządkowe i odchwaszczanie i tym sposobem znów pojawiło się sporo odkrytych połaci piasku. Najlepiej widać je od strony jurajskich Klucz i w pobliżu miejscowości Chechło. Pozostawiono tylko cenne okazy roślinności, charakterystyczne dla piasków i pustynnych warunków. Przez środek Pustyni, z zachodu na wschód przepływa rzeka Biała Przemsza, głęboką doliną. Dzieli ona Pustynię Błędowską na część północną od strony Chechła i południową, na zachód od Klucz.  Obszar Pustyni objęty jest programem ochrony Natura 2000. Od 1995 roku fragmenty Pustyni stanowią użytek ekologiczny. W 2004 roku powstało Stowarzyszenie "Polska Sahara" na rzecz promocji i ochrony Pustyni Błędowskiej, które m.in. organizowało tu "Pustynne Miraże" każdego lata. 

Pustynia Błędowska - zwiedzanie a wojsko

Część północna pustyni to dawny poligon wojskowy, nadal teren ten należy do wojska, ale można już tu tylko obserwować skoki spadochronowe. W tej części pustyni panuje zakaz wchodzenia, choć dostępny jest tutaj punkt widokowy Dąbrówka, z którego oglądać można piękne, wielkie połacie piasku i wejść na nie właśnie w okolicy punktów widokowych. Spod platformy na Dąbrówce dojść można też do pobliskiego punktu widokowego przy ulicy Pustynnej w Chechle.

Pustynię Błędowską zwiedzić można przemierzając przyrodniczą ścieżkę dydaktyczną znakowaną na czerwono, która rozpoczyna się na ulicy Rudnickiej w Kluczach i przez Pustynię biegnie do rozlewiska Białej Przemszy. Przez Pustynię przeprowadzi Was też żółty Szlak Pustynny, na który można wejść na ulicy Górnej w Kluczach, koło parkingu na Czubatce. Biegnie on przez całą szerokość Pustyni do Błędowa. Miłośnicy jazdy konnej skorzystać mogą z pomarańczowego Transjurajskiego Szlaku Turystyki Konnej, a cykliści z wyznaczonych znakowanych szlaków rowerowych. Część północna Pustyni Błędowskiej to teren wojskowy, jak już pisałam i obowiązywał tam przez lata zakaz wstępu, ale przy punkcie widokowym Dąbrówka w Chechle turyści spokojnie wychodzą na teren otwartych piasków. W 1999 roku miały tu miejsce manewry wojsk NATO, a podczas II wojny światowej ćwiczenia prowadziły tu oddziały Afrika Korps.

Juromania przy Róży Wiatrów

Każdej jesieni, około połowy września, na terenie całej Jury odbywa się Juromania - wielka, kilkudniowa impreza plenerowa, w którą włącza się wiele atrakcji jurajskich. Również przy Róży Wiatrów - pięknej i popularnej platformie widokowej w Kluczach, na piaskach pustyni, odbywa się piknik rodzinny połączony zwykle z atrakcjami militarnymi.

Filmowa Pustynia Błędowska

Nie każdy wie, że Pustynia Błędowska stała się scenerią do popularnego polskiego serialu "Czterej Pancerni i Pies". Był tutaj również kręcony słynny film Jerzego Kawalerowicza "Faraon". Dziś każdy kręci tu swoje filmy, może mniej popularne, ale też często oddające piękno tego zaskakującego, jurajskiego zakątka. Zapraszamy również na nasz film o Pustyni Błędowskiej.

Ciekawostki o Pustyni Błędowskiej

Pustynia jest tak niecodziennym zjawiskiem u nas, że praktycznie wszystko, co się na niej dzieje i co na niej znajdziemy, to jakaś ciekawostka. Poznaj kilka interesujących faktów o Polskiej Saharze!

• Fulgoryt czyli strzałka piorunowa - to niesamowity, rurkowaty twór, który możemy spotkać na Pustyni Błędowskiej. Powstaje w efekcie stopienia piasku od uderzenia pioruna, no i już mamy czego szukać podczas następnego wypadu na piaski. Takie "pręty" mogą mieć długość nawet 1 metra i są wykorzystywane do tworzenia biżuterii. Dawniej uważano, że fulgoryt to broń słowiańskiego boga Peruna, stąd jego inna nazwa to perunowe strzałki
• Owad czerwiec - co ustynia na Jurze ma wspólnego z czerwonym barwnikiem? Ano w trawach Pustyni Błędowskiej znajdziesz czasem owada pluskwiaka zwanego czerwcem polskim. W XVI wieku gatunek ten był hodowany w Polsce w celu uzyskania czerwonego barwnika do tkanin (koszeniliny). Polska była głównym dostawcą tego towaru w Europie! Obecnie jest to powszechny barwnik w kuchni, ale już nie uzyskuje się go z czerwca polskiego
• Formy przyrodnicze tworzące się na pustyni to: bruk deflacyjny czyli twarde okruchy skalne, ripplemarki czyli zmarszczki wiatrowe wyglądające jak fale, tworzone przez wiatr oraz pagórki fitogeniczne czyli kopce piasku wokół niskich roślin, które w efekcie często tworzą wydmy
• W czasie II wojny światowej teren Pustyni Błędowskiej należał do III Rzeszy i przebiegała tędy granica Generalnego Gubernatorstwa. Był to wówczas poligon lotnictwa Luftwaffe. Testowano tu również różnego rodzaju bomby, nawet mówi się, że testowane tu były bomby latające V1 i pociski rakietowe V2
• Po II wojnie światowej pustynia nadal pełniła funkcję poligonu wojskowego, wielokrotnie ćwiczyli tu żołnierze 6 Pomorskiej Dywizji Powietrzno-Desantowej, tzw. "Czerwone Berety" z Krakowa. Do dziś odbywają się tutaj szkolenia skoczków spadochronowych
• W 1999 roku ćwiczyły tu oddziały lotnicze i służby medyczne NATO w ramach manewrów "Cooperative Bear '99". Wówczas polska była gospodarzem programu "Partnerstwo dla Pokoju". W ćwiczeniach tych brał udział m.in. potężny samolot transportowy "Herkules".
• Ale jako pierwsi Pustynię Błędowską do celów ćwiczebnych w zakresie militarnym wykorzystali legioniści z Batalionu Uzupełniającego Piechoty Legionowej Józefa Piłsudskiego przed bitwą stoczoną w listopadzie 1914 roku pod pobliskimi Krzywopłotami.

Godziny otwarcia i informacje praktyczne

Całą dobę przez cały rok
Wstęp bezpłatny
Parking: bezpłatny przy wszystkich punktach widokowych
Punkty widokowe są dostępne dla wózków, ale najwygodniej będzie przy Róży Wiatrów
Pustynia jest dostępna dla psów

Adres

Pustynia Błędowska
Róża Wiatrów
ul. Bolesławska, Klucze
Czubatka, ul. Górna, Klucze
Dąbrówka, ul. Pustynna, Chechło
www.pustyniabledowska.pl/

GPS: 50°20'9N, 19°31'60E

Olkusz noclegi

Olkusz to zdecydowanie interesujące miejsce, do którego warto się wybrać. Klikając w ten link znajdziesz noclegi w tym miejscu. Możesz również skorzystać z wyszukiwarki noclegów znajdującej się poniżej.
Zamawiając nocleg za naszym pośrednictwem wspierasz nas, za co z góry dziękujemy!

Jura Glamp  22.5 km

Qubus Hotel Kraków  43.8 km

Poziom 511 Design Hotel & Spa  12.9 km

Pokoje Gościnne „Pod Aniołami” w Olsztynie  48.9 km

Chochołowy Dwór w Jerzmanowicach  22.4 km

Mapa z zaznaczonymi atrakcjami

Częste pytania i odpowiedzi