Nikiszowiec. Najsłynniejsze osiedle w Katowicach
Czerwone parapety i obramowania okienne. Stara cegła i czerwone róże wymalowane na fasadzie. To znak, że jesteś na Nikiszowcu w Katowicach. Najsłynniejszym osiedlu robotniczym w mieście, a chyba i w całej Polsce. To symbol stolicy Śląska i słynna perełka regionu!
Nikiszowiec to unikat na skalę Polski. To wyjątkowe miejsce, które swym klimatem zadziwia turystów z całego kraju, a nawet zza granicy. Nikiszowiec jest niezwykle ciekawą dzielnicą miasta Katowice na Górnym Śląsku. Zupełnie inną, niż nowoczesna dzielnica Śródmieście. Wędrówka po Nikiszu, bo tak popularnie nazywa się to miejsce, pozwoli Ci przenieść się o 100 lat wstecz. W świat górniczej przeszłości i tradycji miasta.
Stoją tu rzędy jednakowych domów, tak zwanych familoków. Stanowią od 14 stycznia 2011 roku pomnik historii, a zaprojektowali je Emil i Georg Zillmannowie. To właśnie ta charakterystyczna zabudowa decyduje o unikalności tego miejsca. Aby poczuć prawdziwą atmosferę Nikiszowca, najlepiej odwiedzić również podwórka budynków mieszkalnych. Tam nie tylko spotkamy mieszkańców, ale zauważymy ciekawe detale architektoniczne. Typowe dla tutejszego budownictwa i odróżniające poszczególne budynki. Polecam wizytę na Nikiszowcu podczas jarmarków świątecznych i nie tylko świątecznych. Kramy z rękodziełem wyjątkowo dobrze tu pasują!
Plac Wyzwolenia na Nikiszu
Cała ta dzielnica Katowic ma ciekawą architekturę. Osiedle zostało zaprojektowane w 1908 roku przez kuzynów - Emila i Georga Zillmannów - niemieckich architektów. Centralną część, jakby scenę, tworzy Plac Wyzwolenia oraz stojący przy nim kościół Św. Anny. To stąd odchodzi gęsta sieć ulic. Neobarokowy kościół Św. Anny z 1927 roku jest najokazalszą budowlą Nikiszowca. Ze względu na wspaniałe, zabytkowe organy i świetną akustykę, odbywają się tu koncerty muzyki organowej. A po przeciwnej stronie placu zachwycają podcienia. Warto się nimi przejść. Nie tylko po to, by podziwiać architekturę, ale by skosztować pysznych i cudnych łakoci z tutejszej kawiarni Michalski.
Osiedle robotnicze Nikiszowiec
Na szczególną uwagę w tej dzielnicy leżącej na terenach historycznej gminy Janów zasługuje oryginalne osiedle górnicze przy ul. Św. Anny. Wybudowano je na zlecenie koncernu górniczo-hutniczego Georg von Giesches Erben jako osiedle robotnicze dla górników kopalni, na początku XX wieku, wokół kościoła Św. Anny. Niemiecka nazwa Nickischschacht pochodzi od położonego niedaleko szybu kopalnianego „Nickisch” (od 1935 roku szyb „Poniatowski”). Pierwszy blok mieszkalny oddano do użytku jesienią 1911 roku.
Dziś na terenie Nikiszowca znajdziesz 9 takich trzykondygnacyjnych bloków z czerwonej cegły. Wszystkie parapety i obramowania okienne są tu wymalowane na czerwono. Taką farbę górnicy do domu przynosili z kopalni. I tak już zostało do dziś. Wtedy była to po prostu oszczędność, a dziś to unikatowy wyróżnik tego miejsca.
Dzięki temu Nikiszowiec słynny jest w całej Polsce i trudno go pomylić z innymi atrakcjami. Wewnątrz każdego bloku znajduje się podwórko, gdzie dawniej stały dodatkowe budynki gospodarcze: komórki, chlewiki czy kurniki. Na podwórku stał też ogólnie dostępny "piekarniok" - piec do wypieku chleba. Budynki składają się głównie z trzyizbowych mieszkań, a każda rodzina miała dodatkowo do dyspozycji swoją piwnicę oraz strych. Jeszcze do niedawna ubikacje znajdowały się na korytarzach.
Co ciekawe, Nikiszowiec od początku był wyposażony w energię elektryczną. Był też w pełni skanalizowany i wyposażone w oczyszczalnię ścieków. Do każdego mieszkania doprowadzona była woda pitna. Funkcjonowała tu również kolejka wąskotorowa o potocznej nazwie Balkan. Łączyła rozproszone obiekty spółki Georg von Giesches Erben. Kolejka bezpłatnie woziła pasażerów.
Muzeum na Nikiszowcu
Takie trzyizbowe mieszkanie z tradycyjnym wyposażeniem oglądać można w Muzeum Etnologii Miasta, przy ulicy Rymarskiej. W centrum Osiedla. To oddział Muzeum Historii Katowic. Nie wiem jak Ty, ale ja tutaj przenoszę się do izb mojej babci. Wypisz wymaluj te wnętrza, z byfyjem, haftowanymi serwetami i piecem w kuchni. A do tego charakterystycznymi, drewnianymi meblami w sypialni, z wielkim łożem i toaletką z trójdzielnym lustrem. Tego się nie zapomina. Tym bardziej, że porządek w tych izbach był zawsze taki, jak w muzeum! Uwielbiam sentymentalne podróże.
Muzeum mieści się w dawnej pralni i maglu, z suszarnią, toteż i wystawa o takiej tematyce znalazła się w Muzeum. Zobaczysz tu tary do prania, kotły do gotowania bielizny, suszarnię czy magiel. Poznasz też lokalne określenia tych urządzeń. Dawniej z pralni korzystały głównie kobiety. Co ciekawe, przy niej ulokowano poczekalnię dla dzieci. Wszystko było tu sprawnie i sprytnie zorganizowane.
Kopalnia Wieczorek
Na Nikiszowcu stoi kopalnia "Wieczorek" (dawna kopalnia "Giesche"). Idąc ulicą Św. Anny, dochodzimy do ul. Szopienickiej, gdzie zobaczyć można obecnie główny szyb Poniatowski. W pobliżu szybu trzeba przejść przez podwórko największego bloku za ulicą Krawczyka, gdzie znajduje się kompleks sportowy "Jantor" z lodowiskiem.
Szlak Zabytków Techniki
Całe zabytkowe Osiedle Nikiszowiec znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego. Skupia on około 40 zabytków myśli technicznej. Niedaleko osiedla Nikiszowiec, na ulicy Oswobodzenia, odwiedzić można Galerię Szyb Wilson. Powstała w dawnych zabudowaniach kopalni Wieczorek (wstęp bezpłatny). To również obiekt Szlaku, podobnie jak pobliski Giszowiec. Ten ostatni również jest projektem kuzynów Zillmannów z Charlottenburga.
Czy Nikiszowiec się podoba?
Muszę przyznać, że nie znam osobiście osoby, której Nikiszowiec nie przypadłby do gustu. Ogólnie Śląsk nie jest postrzegany za piękny i nie jest bardzo turystyczny, choć ja uważam, że ma wiele do zaoferowania dla podróżujących, ale sam Nikiszowiec zawsze wywołuje pozytywne reakcje i podoba się bardzo. Pewnie sprawia to jego unikatowość. Nam to miejsce bardzo przypadło do gustu i nawet nasze córki dały się porwać klimatowi Nikisza. To miejsce po prostu w sobie coś ma, więc jeśli jeszcze go nie odwiedziłeś, to koniecznie zaplanuj tutaj swoją pierwszą podróż.
Nie będziesz rozczarowany, tylko zarezerwuj sobie trochę czasu i poza kawą z pysznym ciachem czy pączkiem, zaserwuj sobie także wizytę w Muzeum, które dobrze oddaje ducha przeszłości Nikiszowca! A jeśli już odwiedziłeś katowicki Nikisz, napisz, jak Ci się podobało.
Jarmark na Nikiszu
Koniecznie też odwiedź Nikiszowiec w grudniu, kiedy w połowie miesiąca organizowany jest tutaj Jarmark Bożonarodzeniowy. Wtedy miejsce nabiera takiej magii Świąt, że trudno się jej oprzeć. Jest cudownie, plac błyszczy światełkami, a kramy aż pękają w szwach od ślicznego rękodzieła. Jarmark na Nikiszu trwa tylko przez 1 weekend, ale na rynku w Katowicach jarmark świąteczny trwa przez cały grudzień!
Film o Nikiszowcu
Zobacz nasze ruchome obrazki o tym wyjątkowym miejscu w Katowicach, które porywa serca turystów!
Informacje praktyczne
pn nieczynne, wt-pt 10.00-18.00
sb-nd i święta 11.00-15.00
Bilety: normalny 12 zł, ulgowy 8 zł, rodzinny 20 zł
We wtorki zwiedzanie bezpłatne
Parking: bezpłatny na uliczkach wokół osiedla
Nikiszowiec - górnicze osiedle robotnicze
pl. Wyzwolenia, ul. Św. Anny, ul. Janowska i okolice
Dział Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic
ul. Rymarska 4, Katowice
www.mhk.katowice.pl
Punkt Informacji Turystycznej w Katowicach-Nikiszowcu
tel. 32/ 255-14-80
Noclegi w Górnym Śląsku
Tutaj znajdziesz duży wybór noclegów. Zamawiając nocleg na Booking.com za naszym pośrednictwem wspierasz rozwój naszego bloga, za co z góry dziękujemy! To pomoże nam w dotarciu do wielu ciekawych miejsc, które później chętnie Wam pokazujemy i dzielimy się z Wami naszymi doświadczeniami i informacjami.
Co zobaczyć w okolicy?
Jeśli już zwiedziłeś tę atrakcję, warto wybrać się również do kilku innych ciekawych miejsc w pobliżu. W promieniu 30 kilometrów znajdziesz wiele interesujących zakątków, które mogą urozmaicić Twój pobyt w tej części Polski.
- Pałac w Siemianowicach Śląskich, odległość: 8.2 km
- Jezioro Pogoria, odległość: 13.9 km
- Park Gródek w Jaworznie, odległość: 16.8 km
- Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu, odległość: 20.6 km
- Kopalnia Guido w Zabrzu, odległość: 21.3 km
- Park w Świerklańcu, odległość: 22.8 km
- Obóz Auschwitz, odległość: 25.5 km
- Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach - zwiedzanie i atrakcje, odległość: 26.2 km
- Funzeum w Gliwicach, odległość: 26.2 km
- Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach, odległość: 28.3 km
Mapa z zaznaczonymi atrakcjami
