Olsztyn atrakcje i zabytki. Stolica Warmii nad jeziorem Ukiel

Olsztyn to dumna stolica Warmii i całego województwa. Malowniczo położona nad rzeką Łyną potrafi zaskoczyć. Czemu? Bo znajdziecie tu sporo fascynujących miejsc. To jedno z najbardziej zielonych miast w Polsce, ale przecież i błękitu tu sporo, w granicach miasta bowiem rozlewa się kilkanaście jezior! W sercu dominuje natomiast czerwień cegły, bo to ona buduje najważniejsze budowle Olsztyna - zamek, katedrę czy Wysoką Bramę. A jeśli dodać do tego przepyszne, barwne knajpki, to mamy ogromne bogactwo czekające tylko na Wasze odkrycie!

Olsztyn to miasto przyjazne turystom, z fajnym klimatem małych knajpek na Starym Mieście i życiem tętniącym tu aż do późnych godzin wieczornych. Olsztyn stanowi ważny węzeł komunikacyjny regionu i świetną bazę wypadową na Warmię i pobliskie Mazury. Na miejscu zaś poza zabytkami zaprasza pięknie zagospodarowanym Jeziorem Ukiel.

Atrakcje w Olsztynie

Olsztyn to jedno z najpiękniej położonych miast w Polsce, otoczone licznymi jeziorami i lasami. W samych granicach miasta znajduje się kilkanaście jezior, a w centrum czeka na Ciebie sporo unikalnych zabytków architektury, świadczących o długiej i bogatej historii tego ośrodka, założonego około 1353 roku. Atrakcji starczy akurat na weekend szybkiego zwiedzania, a jeśli chcesz się tym miejscem naprawdę nacieszyć, warto zaplanować tutaj wakacje. Poznaj najlepsze atrakcje Olsztyna i daj się im skusić. Poniżej znajdziesz och krótki opis, po szczegółowe opisy z informacjami praktycznymi zapraszam do opisów atrakcji po kliknięciu w niebieskie, podlinkowane nazwy.

Zamek kapituły w Olsztynie

Zamek kapituły w Olsztynie to najcenniejszy i najbardziej znany zabytek miasta. Ta gotycka warownia, która całkiem dobrze zachowała się do naszych czasów, mieści dziś Muzeum Warmii i Mazur, które poza galerią sztuki pokazuje cenne pamiątki przeszłości Olsztyna i jego najsłynniejszego mieszkańca - Mikołaja Kopernika. Zamek leży na Szlaku Zamków Gotyckich.

Najsłynniejszym eksponatem w zamku i pamiątką po Koperniku jest tablica astronomiczna służąca do przedstawienia pozornego ruchu słońca w dniach bliskich równonocy wiosennej i jesiennej. Astronom wykonał ją podczas swego pobytu na zamku, w pierwszej połowie XVI wieku. Tablica ma wymiary 705x140 cm i została wykreślona na ścianie krużganka skrzydła północnego, ponad wejściem do komnaty, w której mieszkał. To jedyne zachowane narzędzie na świecie, które wykonał Kopernik. W Krakowie zachowało się kilka narzędzi, którymi się posługiwał.
 

Pomnik Mikołaja Kopernika w Olsztynie

Mikołaj Kopernik mieszkał w XVI wieku w Olsztynie, a jego domem był olsztyński zamek. Znaczące to było mieszkanie, nakryte cudnym sklepieniem kryształowym. Na pamiątkę rezydowania Kopernika w mieście dziś powstały tu jego pomniki. Tym najbardziej znanym jest ten w formie "ławeczki" pod zamkiem. Chętnie każdy na nim przysiada i robi sobie zdjęcia. Dowiesz się o tym, stojąc pod pomnikiem, bo trzeba nieraz ustawić się w kolejce do zdjęcia, a udo Mikołaja jest już lśniące, złote i wygłaskane.
 

Wysoka Brama w Olsztynie

Wysoka Brama to potoczna nazwa zachowanej w mieście gotyckiej Wieży Bramy Górnej. Pochodzi ona z XIV wieku i stanowi wrota na Stare Miasto. Wieża to wizytówka miasta, którą wszyscy chętnie i podziwiają i fotografują, a dodatkowo w jej wnętrzach można nawet spędzić noc, jeśli ktoś lubi takie zabytkowe, mroczne klimaty.
 

Rynek ze Starym Ratuszem w Olsztynie

Serce Olsztyna stanowi Rynek otoczony zabytkowymi, skromnymi kamieniczkami z XVII-XIX wieku. Niektóre z nich mają ciekawe zdobienia wykonane w technice sgraffito i arkadowe podcienia. Na uwagę zasługuje najstarszy budynek na rynku, z XIV wieku, tzw. Dom Burmistrza (nr 11). Pośrodku placu stoi ceglany, całkiem uroczy Stary Ratusz wzniesiony w latach 1623-24, częściowo na fundamentach średniowiecznego ratusza, który spłonął w 1620 roku. Ratusz jest pięknie odnowiony, natomiast niektóre kamieniczki potrzebowałyby nieco odświeżenia. Mimo to rynek jest bardzo przyjemnym miejscem, gdzie aż chce się usiąść pod parasolami i zaznać chwili relaksu czy to z kawą, deserem czy lodami.
 

Katedra Św. Jakuba Apostoła w Olsztynie

Stojąca niedaleko rynku katedra to przepiękna świątynia gotycka, w której na uwagę zasługują zachowane sklepienia - sieciowe w nawie głównej i kryształowe w nawach bocznych. Budowę kościoła Św. Jakuba rozpoczęto w 1315 roku, a kontynuowano w XIV i XV wieku. Znajdziesz tu cenne organy, na których odbywają się słynne koncerty. Budowla jest niezwykle okazała, z wysoką, kwadratową wieżą.
 

Jezioro Ukiel w Olsztynie

W zachodniej części Olsztyna, przy trasie prowadzącej do Ostródy, rozlewa się malownicze jezioro Ukiel, inaczej Krzywe, całkiem spore, bo o powierzchni ponad 400 ha i bardzo urozmaiconej linii brzegowej. Nad brzegami w ostatnich latach zagospodarowano przyjemne miejsca letniego wypoczynku dla mieszkańców i turystów. Jest tu kąpielisko miejskie, molo, przystanie, wypożyczalnie sprzętu, a nawet cumuje statek wycieczkowy. Koniecznie zawitaj tutaj odwiedzając Olsztyn

Dom Gazety Olsztyńskiej

To niewielkie, ale ciekawe muzeum, które mieści się w zrekonstruowanym budynku z lat 1920-39. Mieściła się tutaj redakcja i drukarnia „Gazety Olsztyńskiej”. Była to gazeta znacząca dla polskiej historii regionu, jedyna na Warmii polska gazeta. Ukazywała się od 1886 roku. Eksponaty mówią o dziejach regionu i drukarstwa.

Park Podzamcze w Olsztynie

Park Podzamcze nazywany też Zamkowym to największy olsztyński park. Znajdziesz go na Starym Mieście, przy samym zamku, nad rzeką Łyną. Pięknie zrewitalizowany zaprasza do przyjemnych spacerów. Naprzeciw zamku, w parku usiądziesz i podegustujesz piwa w browarze, w malowniczej scenerii i przy szumie wody, po której pływają kajaki. W głębi parku zobaczysz też słynne wiadukty kolejowe w Olsztynie
 

Browar Warmia w Olsztynie

Browar Warmia mieści się w bardzo malowniczym miejscu, nad rzeką Łyną, w Parku Podzamcze, w nowoczesnym budynku powstałym na zrębach dawnego młyna. Możesz cieszyć się tu smakiem warzonego na miejscu piwa. A jakie smaki tu znajdziesz? Warmia Pils, Warmia Pszeniczne, Warmia Porter Bałtycki czy Warmia Ipa. Wierz lub nie, ale w tych okolicznościach piwo smakuje jeszcze lepiej 😉
 

Mosty kolejowe nad rzeką Łyną w Olsztynie

Zabytkowe mosty umożliwiają przeprawę kolejową nad doliną Łyny. Te monumentalne budowle z czerwonej cegły na stałe wpisały się w pejzaż miasta, a dokładniej Parku Podzamcze. Mieszkańcy zwykli owe mosty nazywać wiaduktami. Pierwszy powstał w latach 1871-72, wraz z koleją linii Toruń-Królewiec. Drugi, południowy most, zbudowano 20 lat później. Oba wiadukty mają 3 przęsła, ponad 68 m długości i ponad 21 m wysokości. Zwykle podziwia się je z dołu, ale wystarczy krótka przejażdżka między Olsztynem Zachodnim a Głównym, by zobaczyć wiadukty z góry, a przy okazji podziwiać piękną panoramę miasta.
 

Rzeka Łyna i spływy na jej przełomach

Rzeka Łyna na terenie Olsztyna wraz z dopływem Wadągiem tworzy malownicze przełomy. Latem Łyna chętnie wykorzystywana jest tutaj przez miłośników kajakarstwa do organizacji różnego rodzaju spływów. Kajaki zobaczysz nawet nad tą rzeką w Parku Podzamcze, dosłownie z widokiem na zamek

Szlaki piesze i trasy rowerowe w Olsztynie

W Olsztynie poprowadzono liczne szlaki piesze i trasy rowerowe, biegnące przez okoliczne parki i lasy. Pozwalają poznać piękną okolicę i nacieszyć się urokami obcowania z przyrodą.

Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne

Planetarium ma około pół wieku i jest znaną atrakcją miasta. Od lat prowadzi się tutaj seanse naukowe i edukacyjne dla szkół oraz indywidualnych turystów. Pokazy i filmy prezentowane w Planetarium dotyczą głównie kosmosu i nawiązują do tradycji miasta, jaką zapoczątkował tutaj w XVI wieku Mikołaj Kopernik. Nieopodal mieści się też Obserwatorium Astronomiczne, które można odpłatnie zwiedzać, a z wieży podziwiać ładną panoramę miasta.

Muzeum Nowoczesności - Centrum Techniki i Rozwoju Regionu

To unikalne muzeum mieści się w odrestaurowanym, zabytkowym tartaku. Znajdziesz tu wśród eksponatów przeróżne modele, np. pierwszego olsztyńskiego tramwaju czy przekroje budowli i urządzeń. Powodzeniem cieszy się kabina najstarszej olsztyńskiej windy. To zdecydowanie ciekawostka tego miejsca.

Aquasfera w Olsztynie

Wodne Centrum Rekreacyjno - Sportowe Aquasfera to nowoczesny, osirowski ośrodek. Co na Ciebie tutaj czeka? Sztuczna rzeka i kręcone zjeżdżalnie, jeśli szukasz aktywnych uciech, zaś jacuzzi i wodne kaskady, jeśli chcesz się zrelaksować. W części sportowej powstał basen pływacki o wymiarach olimpijskich.

Koszary w Olsztynie

Pod koniec XIX wieku Olsztyn zyskał przydomek "Kasernepolis", czyli "miasta koszar". A to dlatego, że liczebność garnizonu rosła i w 1912 roku mundur nosił co siódmy mieszkaniec miasta. Tak wyrósł potężny kompleks koszarowy, a szczególnie wyjątkowe są tu Koszary Dragonów. Najstarsze z zachowanych, pochodzące z lat 1884-86. Stacjonował w nich 10. Wschodniopruski Pułk Dragonów Króla Alberta Saskiego - elitarna formacja kawaleryjska. Ciekawostką jest, że wcześniej rezydowali w Metzu i do Olsztyna około 700 żołnierzy i ich konie przewiozło aż 5 pociągów.

Przez lata koszary olsztyńskie niszczały, aż do roku 2000, kiedy objęto je ochroną i postanowiono zrewitalizować. Dziś część z nich prezentuje się wspaniale. Zrewitalizowano Koszary Dragonów jako Koszary Sztuki przy ul. Gietkowskiej, gdzie co jakiś czas odbywają się imprezy kulturalne. Nowy image zyskały też koszary przy ulicy Kotańskiego. Zyskały nazwę Koszary Park  mieszczą pasaże handlowe, lofty, biura oraz restauracje.

Mapa atrakcji i propozycja spaceru

Poniżej wrzucam mapę Olsztyna z zaznaczonymi atrakcjami najważniejszymi miejscami wymionionymi w tym artykule. Dodatkowo zaznaczam polecane restauracje i noclegi. Na pewno się przyda!

Czas na naszą propozycję spaceru. W ścisłym centrum jest strefa płatnego parkowania dlatego my samochód zostawiliśmy w okolicy Koszar. Już na początku spaceru widać piękne, zabytkowe mosty kolejowe. Przechodząc pod nimi brzegiem Łyny trafiamy do pięknego parku Podzamcze. Stąd niedaleko już do zamku, który można zwiedzać. Przed nim jest sławny pomnik Kopernika. Można zahaczyć o Targ Rybny i przechodząc przez Wysoką Bramę kierować się do olsztyńskiej katedry. Jeżeli macie ochotę to oczywiście polecam restaurację Cudne Manowce - jest do niej bliziutko. Wracając do samochodu przejdziemy jeszcze raz przez piękny rynek (tutaj można wstąpić na lody) i przez park wrócić do samochodu. Trasa ma około 3 kilometrów i powinna zająć jakieś 50 minut.

Gdzie jeść w Olsztynie?

Nie chce się szukać innej knajpki w Olsztynie, jeśli raz odwiedziło się Cudne Manowce. Podaje się tutaj dania tradycyjne Warmii i Mazur, bazując na regionalnych dostawcach i często ekologicznych producentach. Miejsce jest niewiarygodne, choć, sława jest szeroka i na stolik nieraz trzeba czekać. Warto jednak, bo zarówno smaki, sposób podania, jak i wystrój restauracji są zachwycające. Nie może być inaczej, restauracja należy do Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Warmii Mazur i Powiśla i została wyróżniona w Żółtym Przewodniku Gault&Millau w 2017, 2018, 2019 oraz 2020 roku, a w 2021 roku wygrała plebiscyt Polskie Skarby Kulinarne w regionie Warmii i Mazur.

Dania regionalne

Bardzo nam smakowały regionalne dania w Cudnych Manowcach. Podpłomyki to trochę jak lokalna pizza, dzyndzałki to swoiste pierogi o różnym nadzieniu, tylko w mojej opinii jednak dużo lepsze, bo dość mocno przypominają mi gruzińskie chinkali. A czy pomyślałbyś, że zupa urasta do najlepszego dania? Warmińsko-mazurska karmuszka na długo zapada w pamięć. Ta zupa test tak gęsta i pożywna, że to właściwie bardziej danie jednogarnkowe niż zupa. Idealna na chłody, aromatyczna, przebogata, z mięsem, fasolą i kapustą. Karmuszka zrobiła na nas tak duże wrażenie, że zagościła już u nas na stole w domu.

Z dziedziny gastronomii na pewno warto też polecić w mieście lody na rynku koło Starego Ratusza. Na kawę koniecznie wstąp do Kawiarni Moja, również na rynku. Czeka tu unikalny brukowiec - tradycyjny produkt z piernika i kultowy wręcz Marcepan Królewiecki, dawniej wyrabiany na tych terenach, a w 2020 roku wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych. Warto też skosztować miejscowego piwa z Browaru Kormoran i Warmia.

Noclegi w Olsztynie

Olsztyn zwiedzaliśmy dwukrotnie i za każdym razem mieszkaliśmy w innym hotelu. Bajkowo położony jest pierwszy z nich - czterogwiazdkowy Przystań Hotel&Spa, nad samym Jeziorem Ukiel. Przez zupełny przypadek, w ramach współpracy dostaliśmy tutaj apartament, który wprawił nas w zachwyt. Sam pokój był wyśmienity, ale dodatkowo oferował cudowny taras z widokiem na jezioro. Zachody słońca stąd to prawdziwa magia. Nie mogłam się napatrzeć! Dodatkowo hotel oferuje basen z wanną z hydromasażem, saunami i odnową biologiczną, siłownię, a także przeszkloną restaurację z panoramą jeziora. Przed hotelem czeka prywatna plaża. Gorąco polecam Wam to miejsce, z pysznymi i bogatymi śniadaniami, gdzie kucharz robi Ci jajecznicę na Twoich oczach, z wybranych przez Ciebie produktów!

Wcześniej będąc w Olsztynie spaliśmy w sieciówce - nowoczesnym i obszernym Hotelu Hampton by Hilton, który mieści się tuż obok Planetarium. Pokoje nie są tu za duże, ale za to świetnie wyposażone. Śniadanie nas bardzo zadowoliło 🙂 Jeśli lubisz pozostać anonimowy, wygodnie się wyspać i rano dobrze zjeść, to miejsce będzie bardzo dobrym wyborem.

Przystań Hotel & Spa w Olsztynie  1.7 km

Hotel Krasicki w Lidzbarku Warmińskim  39.3 km

Legenda o początkach Łyny

Legendę „Jak powstały źródła Łyny” spisała Maria Zientara-Malewska. Mówi ona, że rzeka wzięła swój początek od łez Ałny. Była to żona wodza Prusów o imieniu Dobrzyn. Podczas jednej z jego wypraw, Ałna przędła w domu, gdy zobaczył ją syn czarownicy Dietrich. Od razu się w niej zakochał. Jego okrutna matka na jego prośbę, postanowiła pomóc mu zdobyć dziewczynę. Zatrutą strzałą pozbawiła Dobrzyna życia, a wylane łzy Ałny po utracie ukochanego męża utworzyły źródło - początek rzeki Ałny, nazwaną później przez okoliczny lud Łanią, aż wreszcie Łyną.

Szlak Kopernikowski - ciekawostki o Koperniku w Olsztynie

A jakie ciekawostki znalazłam o Mikołaju Koperniku? Co miał wspólnego z Olsztynem? Ano bardzo wiele. Przez kilka lat zamek był jego domem i miejscem pracy. Czy wiecie, że to polihistor? Czyli osoba, która zgłębiła wiedzę z wielu różnych dziedzin. Był oczywiście astronomem, ale również lekarzem, prawnikiem, dyplomatą. Pisał też o reformie pieniądza, za co nie znalazł poparcia. To prawdziwa dusza renesansu. 

W Olsztynie zasłynął ze słynnej tablicy astronomicznej, ale prawdziwy podziw i wdzięczność wzbudził po skutecznej obronie Olsztyna podczas spodziewanego ataku Krzyżaków. Tak dobrze przygotował miasto, że odparto krzyżacki szturm na mury miejskie w okolicach Furty Młyńskiej. Atakującym zabrakło wówczas drabin.

Olsztyn to jedno z najważniejszych jeśli nie najważniejsze miejsce na interesującym Szlaku Kopernikowskim, który łączy w regionie miejsca związane z osobą Mikołaja Kopernika.

Film o Szlaku Kopernikowskim i Olsztynie

Zapraszamy też na nasz film o Szlaku Kopernikowskim, w którym pojawia się oczywiście stolica regionu.

Częste pytania i odpowiedzi dotyczące Olsztyna