Gietrzwałd atrakcje - sanktuarium i deskale

Gietrzwałd, dawniej Dietrichswalde, to ciekawa i klimatyczna zarazem wioska na Warmii, słynąca z sanktuarium i objawień maryjnych oraz deskali Cichego Memoriału Arkadiusza Andrejkowa. Znajduje się około 20 km na południowy zachód od Olsztyna, nad rzeką Giłwą, przy drodze krajowej nr 16 wiodącej z Olsztyna do Ostródy. Zaprasza tu również fantastyczna Karczma Warmińska, mająca formę niewielkiego skansenu.

Atrakcje w Gietrzwałdzie

Choć Gietrzwałd nie jest duży, to oferuje kilka naprawdę fajnych atrakcji turystycznych, które skupione są blisko siebie i łatwo do nich dotrzeć. Zdecydowanie warto tutaj zajechać, tym bardziej, że blisko stąd znajduje się stolica Warmii, czyli Olsztyn, a zaraz za granicą miejscowości przebiega historyczna granica Warmii i Mazur, toteż Gietrzwałd leży na Warmii, ale pobliskie Jezioro Isąg już na Mazurach. Zobacz najlepsze atrakcje i ciekawe miejsca w Gietrzwałdzie!

Sanktuarium w Gietrzwałdzie i objawienia Maryjne

Sanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie to bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Świątynia związana jest z objawieniami Maryi, które miały tu miejsce w 1877 roku. Objawienia zdarzały się od 27 czerwca do 16 września, na przykościelnym klonie. Matka Boska ukazywała się dwóm kilkunastoletnim dziewczynkom z biednych rodzin - 12-letniej Basi Samulowskiej i 13-letniej Justynie Szafryńskiej. Maryja miała przemawiać do nich w języku polskim, co wywołało poruszenie, bo w tym czasie na tych terenach pruskich był to język zakazany. Matka Boża namawiała dziewczynki do modlitwy różańcowej. Dziś objawienia te są uznane przez kościół katolicki, a sanktuarium odwiedza każdego roku spora rzesza pielgrzymów.

Trwa też proces beatyfikacyjny jednej z owych dziewczynek - Barbary. Obie wstąpiły do klasztoru swego czasu, ale tylko Barbara wytrzymała w nim próbę czasu. Należała do Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Św. Wincentego a Paulo. Proces beatyfikacyjny wizjonerki siostry Stanisławy Barbary Samulowskiej rozpoczął się 2 lutego 2005 roku.

Sanktuarium jest spore i efektowne, a dodatkowo cechuje je piękny wystrój. Malowidła we wnętrzu obrazują historyczne objawienia. Pierwszy kościół zbudowano tu wkrótce po lokacji wsi. Jeszcze przed 1500 rokiem rozbudowano świątynię z cegły i kamienia. Z tego okresu zachowała się budowla salowa w stylu gotyckim. W 1970 papież Paweł VI nadał świątyni tytuł bazyliki mniejszej.

Za świątynią powstał dom pielgrzyma z kawiarnią oraz aleja drzew prowadząca do cudownego źródełka. Wyżej można spacerować wśród współczesnych kapliczek drogi krzyżowej.

Cudowny Obraz Madonny

W ołtarzu głównym kościoła mieści się obraz Matki Bożej, przedstawiający Maryję okrytą ciemnoniebieskim płaszczem, trzymającą na lewej ręce Dzieciątko Jezus ubrane w czerwoną suknię. W górnej części obrazu, na wstędze trzymanej przez dwóch aniołów, widnieje napis Ave Regina Caelorum, ave Domina Angelorum: Bądź pozdrowiona Królowo Nieba, bądź pozdrowiona Pani Aniołów.

Autor obrazu nie jest znany, ale wg historyków pochodzi z warsztatu poznańskiego, z połowy XVI wieku. Pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi z 1583 roku, kiedy biskup Marcin Kromer wymienia obraz jako cudowny.

Kaplica wotywna Św. Józefa w Gietrzwałdzie 

Zbudowano ją w 1877, wkrótce po objawieniach Maryi, za czasów proboszcza Augustyna Weichsela. Mówiło się nawet o objawieniach Św. Józefa. Kaplica powstała z cegły, a w jej wnętrzu ustawiono figurkę Św. Józefa. W późniejszych latach do kaplicy dobudowano drewniane krużganki.

Deskale w Gietrzwałdzie autorstwa Andrejkowa

Czy słyszeliście o wyjątkowym artyście, jakim jest Arkadiusz Andrejkow? 
To wrażliwy artysta malarz z Sanoka, lubujący się w street arcie i graffiti. Głośno ostatnio o nim w Polsce, głównie za sprawą niesamowitego projektu "Cichy Memoriał", który obejmuje tzw. deskale czyli malowidła na drewnie.

Niestety nie widzieliśmy ich zbyt wielu, ale właśnie na Warmii mieliśmy ogromną przyjemność zobaczyć na żywo kilka z dzieł Pana Arkadiusza. Deskale powstały tu w maju 2022 roku, z okazji 670 lat od lokowania znanej z objawień maryjnych wsi Gietrzwałd. Teraz prócz sanktuarium to miejsce sławią też niecodzienne "murale".

Trzy deskale powstawały 3 dni. Każde dzieło w ciągu jednego dnia, a inspiracją do ich namalowania stały się zdjęcia z rodzinnych albumów gietrzwałdzkich rodzin. Na deskalu "Dziewczynki w stroju warmińskim" widać właścicielkę stodoły z koleżanką, drugi deskal to "Rodzina na wozie" przedstawiający jadącego wozem brata mieszkańca wsi wraz z wnukami. Na trzecim malowidle - "Klaus na rowerze", widnieje kolega ze szkolnej ławki właścicielki stodoły. Ciekawostką jest, że stoi on z rowerkiem, podobno pierwszym dziecięcym rowerem w całej wsi.

Już wcześniej zainteresował mnie Cichy Memoriał, teraz stałam się jego fanką. To niesamowity pomysł na ożywienie starej, drewnianej zabudowy, samej w sobie już pełnej uroku, a dodatkowo z pięknym i wzruszającym przekazem.

Izba Muzealna w Gietrzwałdzie

Izba Muzealna w Warnijski Chałupsie - W Warmińskim Domu mieści się w ładnie zrewitalizowanym budynku nad rzeką Giłwą. Potocznie nazywa się go kuźnią, choć pierwotnie był to budynek gospodarczy, stojący obok kuźni. Zobaczysz tu przeróżne eksponaty, przynoszone przez uczniów. Każdy z nich jest opisany w języku polskim i co ciekawe, w gwarze warmińskiej. Każdy przedmiot ma też swoją historię, np. o tym, jak znalazł się w danej rodzinie. Ciekawostką jest tutaj haftowana poduszka z godłem Polski z 1929 roku. Co ciekawe, pochodziła z terenu Prus Wschodnich, a musiała powstać w rodzinie silnie związanej z Polską.

Izba to wspólny projekt Gimnazjum Gminnego im. Ks. Wojciecha Zinka, Centrum Kulturalno-Bibliotecznego i Urzędu Gminy w Gietrzwałdzie.

Ogrody Gietrzwałdzkie

Ogrody powstały w centrum wioski i stanowią ciekawe tereny rekreacyjne. Znajdziesz tu m.in. ogród na wzgórzu z amfiteatrem, ogród nad rzeką, czyli zielony pasaż czy bulwar targowy. Efektowny jest też bulwar nad rzeką, czyli trakt spacerowy z zatoczką widokową oraz nowym pięknym mostem nad Giłwą.

Dodatkowo czekają tu: pomost dla kajaków, platformy i tarasy widokowe, fontanna z wodopojem, unikalne rzeźby, plac zabaw dla dzieci czy miejsce na rodzinny grill. Ciąg komunikacyjny dostępny jest dla wózków - dziecięcych i dla osób niepełnosprawnych.

Jezioro Isąg

Niedaleko Gietrzwałdu, ale już na terenie Mazur, rozlewa się malownicze Jezioro Isąg. Ten uroczy zbiornik może poszczycić się 3 wyspami i pomostem w miejscowości Worliny. To bardzo ładne miejsce na zachód słońca, czeka tu nawet wiata piknikowa. Samochód można zostawić przy bocznej drodze.

Gdzie zjeść w Gietrzwałdzie?

Jeśli jesteście fanami dobrego, regionalnego jedzenia, a zakładam, że tak, to na pewno spodoba Wam się w Gietrzwałdzie Karczma Warmińska. To taki mini skansen z pysznym jadłem. Skosztujecie tu moich ulubionych ziemniaków podawanych na mnóstwo sposobów, np. jako golce ze skwarkami i białym serem, co miałam okazję kosztować albo jako baba ziemniaczana, której smakował Łukasz. Spokojnie, mięsiwo też dają i to np. w formie kilkuosobowej deski. W ciekawej karcie poczytacie o historii miejscowości, jako czekadełko dostaniecie chlebek ze smalczykiem, a dodatkowo oczy wędrują po klimatycznym wystroju karczmy. Nim się spostrzeżecie, to już będziecie smakować pysznych, miejscowych dań. Warto wstąpić, tym bardziej, że w Gietrzwałdzie wszystko jest blisko i koło siebie. Toteż wystarczy parę kroków tak naprawdę i możemy napić się kawy i zjeść smaczne ciasto w kawiarni, w centrum pielgrzymkowym Domus Mariae za świątynią.

Mapa atrakcji

Poniżej wrzucam mapę z zaznaczonymi atrakcjami Gietrzwałdu. Z pewnością się przyda podczas planowania pobytu.

Noclegi w Gietrzwałdzie

Niestety nie spaliśmy w samym Gietrzwałdzie, a jedynie w Hotelu Przystań w pobliskim Olsztynie, który z serca możemy polecić, ale poniżej znajdziecie więcej propozycji noclegów w okolicy. W samym centrum Gietrzwałdu mieści się hotel na terenie centrum pielgrzymkowego Domus Mariae.

Przystań Hotel & Spa w Olsztynie  14.6 km

Hotel Krasicki w Lidzbarku Warmińskim  47.7 km

Gietrzwałd - historia

Wieś lokowana była 19 maja 1352 roku, przez Warmińską Kapitułę Katedralną. Na 70 łanach i prawie chełmińskim, na pruskim terytorium Gudikus. Pierwszym sołtysem był Dittrich, stąd pierwotna, niemiecka nazwa miejscowości to Dietrichswalde. Później została spolszczona na Dzietrzwałd, Jetrzwałd, aż w końcu Gietrzwałd. Polska nazwa pojawiła się w dokumentach dopiero w XVII wieku. W tym czasie we wsi mieszkało 17 gospodarzy - gburów (tak określa się na tych ziemiach mężczyzn, którzy w życiu zdążyli już coś osiągnąć), działał młyn oraz dwie karczmy. Większość mieszkańców mówiło po polsku.

Cichy memoriał Arkadiusza Andrejkowa

Cichy memoriał to dzisiaj ponad 100 malowideł. Realizuje go od 2017 roku i sprawia, że mali bohaterowie ożywają, a wioski stają się dużo piękniejsze. Dlaczego? Cichy Memoriał to bardzo swoiste murale, nazywane deskalami, gdyż tworzone są na drewnie, ale też nie na jakimś zwyczajnym drewnie. Cudne malowidła powstają bowiem na starych szopach i chałupach, co już samo w sobie jest unikalne. A gdy do tego dodać, że inspirowane są autentycznymi osobami, ze starych fotografii, to cały projekt nabiera jeszcze głębszego wymiaru. Nazwa pięknie to oddaje! Niby cichy ten memoriał, skromny, a jednak tak wymowny, uderzający i coraz głośniej o nim. Cichy Memoriał rozpoczął się na klimatycznym Podkarpaciu, a teraz rozlał się po całej Polsce!