Kościół w Małujowicach. Śląska sykstyna. Największy zespół gotyckich malowideł w Polsce
Kościół Św. Jakuba Apostoła w Małujowicach to prawdziwy unikat. Ten wiejski kościół zadziwia na kilka sposobów. Swym zacnym wiekiem i stylem gotyckim, obszernymi rozmiarami i przepięknym zespołem gotyckich malowideł, a dokładniej fresków. Pokrywają niemal całą świątynię i wprawiają w zachwyt! To cudo odnajdziesz około 7 km od Brzegu, na Opolszczyźnie. Koniecznie odwiedź to miejsce będąc w tych stronach!
Historia kościoła w Małujowicach
Kościół w Małujowicach został zbudowany około 1260 roku. Z cegły z elementami kamiennymi, z granitu oraz piaskowca. Jako pierwsze powstało prezbiterium, a pod koniec XIII wieku dobudowano nawę. W XIV wieku dostawiono wieżę, podwyższoną w XVI stuleciu. Początkowo kościół nosił wezwanie NMP, później Wszystkich Świętych, a obecnie stanowi Sanktuarium Św. Jakuba. Najcenniejsze są tutaj polichromie, ale ciekawym elementem jest też bogato zdobiony, gotycki portal wejściowy. Przedstawia koronację Matki Bożej, Św. Elżbietę oraz pokłon Trzech Króli. Wokół tympanonu podziwiać można rzeźby Panien Mądrych i Głupich. Cały kościół otacza kamienny mur z XV wieku.
Gotyckie polichromie w kościele w Małujowicach
Jeszcze w XIII stuleciu powstały bogate, wczesnogotyckie polichromie, wykonane przez artystę ze szkoły praskiej. Znajdowały się na ówczesnym stropie nawy kościoła. Dziś widoczne są na niedostępnym na co dzień strychu, bowiem nieco później powstał drewniany sufit obniżający nawę. To najstarsze freski w tym kościele. W kolejnym etapie powstały malowidła w prezbiterium.
W XIV wieku pojawiły się freski w nawie o tematyce biblijnej. Jedna ściana przedstawia scenki ze Starego Testamentu, druga natomiast obrazuje ważne wydarzenia Nowego Testamentu. Ciekawym elementem wystroju jest drewniany strop w nawie, złożony z ponad 600 desek. O barwnych ornamentach roślinnych, zwierzęcych i heraldycznych. Podobno nie znajdziesz tu dwóch jednakowych desek! Strop ten powstał w XVI stuleciu. Od tego czasu w kościele w Małujowicach nie prowadzono większych prac budowlanych.
W 1817 roku, w czasach, gdy kościołem opiekowali się ewangelicy, wszystkie malowidła przykryto tynkiem. Jednym z powodów mógł być fakt, że malowidła w prezbiterium przedstawiają Maryję, której protestanci nie otaczają szczególnym kultem. W latach 60. XIX wieku tynk w nawie głównej skuto, a polichromie poddano niezbyt fachowej restauracji. W 1945 roku kościół przejęli katolicy, a w 1964 roku odkryto pod tynkiem na strychu najstarsze polichromie.
Najbogatszy cykle gotyckich malowideł w Polsce
Obecnie kościół w Małujowicach szczyci się jednym z najbogatszych w Polsce cykli gotyckich malowideł ściennych. Robią ogromne wrażenie na zwiedzających. Tworzą one największy w Polsce zespół malowideł średniowiecznych. Liczy blisko 1000 metrów kwadratowych. Są wśród nich przedstawienia maryjne, widoczne w prezbiterium, unikalna scena ukrzyżowania Chrystusa przez cnoty oraz największy w Polsce średniowieczny cykl ilustracji biblijnych. Jest ich 96 i tworzą zespół tzw. Biblii Pauperum czyli "Biblii Ubogich". W średniowieczu bowiem niepiśmiennym osobom przekazywano słowo boże za pomocą obrazów.
Śląska Sykstyna
Na łuku tęczy w kościele przedstawiona jest oryginalna wizja Sądu Ostatecznego. Po lewej stronie przedstawiona jest wizja nieba, zaś po prawej piekła. Podobna scena zdobi watykańską Kaplicę Sykstyńską, dlatego kościół w Małujowicach nazywany bywa "Śląską Sykstyną".
Zwiedzanie sanktuarium w Małujowicach
Kościół w Małujowicach może być zamknięty, gdy do niego dotrzesz. Z tego względu jednak, że stanowi sanktuarium, to powinien być otwierany dla pielgrzymów, chętnych wejść do wnętrza. Zdecydowanie polecamy zajrzeć do cudnego wnętrza. Zwiedzanie najlepiej poprzedzić umówieniem się przez telefon, poprzez numer: 663-606-908. Jeśli nie umówiłeś się wcześniej, warto i tak zadzwonić na ten numer spod kościoła.
Przewodnik po kościele
My mieliśmy szczęście natrafić w kościele na przewodnika Tadeusza Jurka, który napisał książkę o tym zabytku. Nie tylko mówi o samym zabytku, ale tłumaczy poszczególne freski. Pan Tadeusz bardzo ciekawie opowiadał o świątyni, także i Tobie polecamy taką formę poznawania tej okolicy, tym bardziej, że oprowadza on również po Brzegu i Szlaku Polichromii Brzeskich.
Numer do Pana Tadeusza: 602-558-469
Ciekawostki i śląskiej sykstynie
- Kościół został uznany za jeden z 7 Nowych Cudów Polski w plebiscycie National Geographic Traveler
- To najważniejszy punkt Brzeskiego Szlaku Średniowiecznych Polichromii
- Od 14 listopada 2022 roku stanowi pomnik historii
- W prezbiterium na jednym z fresków o narodzeniu Jezusa widoczny jest Józef piekący ryby na ruszcie oraz położona Salome, która wg apokryfów przyjęła poród i przygotowuje kąpiel dla Dzieciątka. To obrazek tak naprawdę bardzo bliski naszym czasom.
- W prezbiterium znajduje się też unikalna scena ukrzyżowania Chrystusa przez cnoty. Odkryto jedynie 12 podobnych przedstawień na świecie, z czego 3 znajdują się w Polsce - w Małujowicach, Chełmnie i w Chojnie.
Atrakcje w okolicy
Przy kościele w Małujowicach, przy murze kościelnym, zobaczyć można krzyż pokutny. Świątynia leży na Szlaku Św. Jakuba i na obszarze "Brzeska Wieś Historyczna", gdzie wyróżniono kilkanaście unikatowych średniowiecznych polichromii. Kilka kilometrów stąd oczywiście warto też odwiedzić Brzeg z zamkiem piastowskim, cennym ratuszem i ciekawymi świątyniami.
Nasz film o Brzegu i Małujowicach
Zachęcam również do naszego film o Brzegu. Na jego końcu oprowadzamy po kościele w Małujowicach.
Informacje praktyczne
Zwiedzanie po uprzednim umówieniu się telefonicznym pod numerem: 663-606-908
Kościół w Małujowicach - Sanktuarium Św. Jakuba
Małujowice 65
Noclegi w Brzegu
Mapa z zaznaczonymi atrakcjami
