Lelów atrakcje. Ohel cadyka, synagoga, ciulim i czulent
Lelów to niewielka miejscowość w województwie śląskim, w północno-wschodniej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Leży niedaleko Złotego Potoku, nad rzeką Białką, na skrzyżowaniu tras nr 46 i 794. Dziś Lelów to spokojna, mała miejscowość, a w czasach średniowiecza było to znaczące miasto. Ponadto to jeden z najważniejszych ośrodków chasydzkich w Polsce. Posłuchaj chasydzkich opowieści.
Zabytki i atrakcje w Lelowie
Dziś Lelów nie przypomina dawnej świetności i za sprawą dziejowych zawirowań, głównie II wojny światowej nie szczyci się już wieloma zabytkami, ale jest kilka cennych ciekawostek, które warto tu zobaczyć.
Grób Cadyka w Lelowie, czyli ohel
Niedaleko Rynku znajduje się symboliczny grób cadyka, czyli ohel. Wyznacza on miejsce pochówku słynnego Dawida Bidermana, założyciela chasydzkiego rodu. Słynnej dynastii Lelow. Obecnie powstał tu budynek Ohelu.
Na przełomie stycznia i lutego (zależnie od daty w ruchomym kalendarzu żydowskim), do grobu cadyka zjeżdżają chasydzi - ortodoksyjni Żydzi z całego świata, a głównie z Jerozolimy. To tzw. jorcajt, czyli rocznica śmierci charyzmatycznego przywódcy. Czas szczególnej łaski i łączności z duszą cadyka.
Adres: ul. Ogrodowa
Święto Ciulimu Czulentu, czyli święto Lelowa
Święto Ciulimu Czulentu to coroczne, weekendowe święto w Lelowie, odbywające się około połowy sierpnia. To spotkanie kultur polskiej i żydowskiej, m.in. poprzez degustację tradycyjnych potraw. Polskiego ciulimu i żydowskiego czulentu, przygotowywanych dawniej w piecach chlebowych, a dziś zwykle w kociołkach
Dawna synagoga z mykwą w Lelowie
Naprzeciw ohelu stoi dawna synagoga, która dodatkowo we wnętrzu skrywa mykwę, czyli łaźnię żydowską. Synagoga wyglądem odbiega od historycznej, jaka tutaj stała, ale obecnie obiekt ten jest w odbudowie. Pozostaje w rękach żydowskich i nadal wykorzystywana jest w celach modlitewnych. W styczniu wypełnia się chasydami, ale wtedy wstęp mają tutaj tylko panowie.
Adres: ul. Ogrodowa
Góra Zamkowa w Lelowie
Za kościołem Św. Marcina wznosi się Góra Zamkowa, a na nim w średniowieczu stał zamek. Najpierw powstał tu gród, a później murowana warownia, postawiona, albo rozbudowana przez króla Kazimierza Wielkiego. Jego pomnik na pamiątkę założenia miasta stoi na lelowskim rynku.
Zamek zlikwidowano w 1805 roku, a dziś trudno szukać po nim śladu, bo na wzgórzu znajduje się obecnie zabytkowy cmentarz. Odnajdziesz tu groby m.in. właścicieli ziemskich i ludzi zasłużonych dla Lelowa.
Adres: ul. Zamkowa
Kościół Św. Marcina w Lelowie
Kościół Św. Marcina to gotycki kościół, sięgający początkami XIV wieku. Obecnie świątynia stanowi Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki Lelowskiej.
Adres: ul. Klasztorna 8
Spływ rzeką Białką w Lelowie
Trasa spływu rozpoczyna się przy zalewie w Lelowie i prowadzi krętym korytem Białki do Białej Wielkiej, pod zabytkowy młyn. Rejs trwa niecałe 2 godziny. Można płynąć kajakiem lub pontonem. Rafting po Białce jest bezpieczny dla dzieci, gdyż rzeka płynie tu spokojnie i leniwie, a jej wody są niezwykle czyste.
Cadyk Dawid Biderman z Lelowa
Cadyk Dawid Bidermana to jeden z ważniejszych cadyków z terenów Polski. Przyszedł na świat w 1746 roku w Lelowie. Tu mieszkał i sprzedawał w swym sklepie na rynku w Lelowie. Tutaj też zmarł, 28 stycznia 1814 roku. Uczył się u cenionego cadyka w Leżajsku, a później sam został cadykiem. Miał bardzo dobre serce, kochał ludzi i zwierzęta, niektórzy przyrównują go wręcz do Św. Franciszka. W opowieściach pojawia się wiele ciekawych wątków, np. o tym, że w swym sklepie, ku rozpaczy żony, często wieczorem nie miał już towaru, ale i zarazem kasa była pusta. Bo wszystko rozdał potrzebującym. Sam pochodził z niezamożnej rodziny. Kiedyś, jako mały chłopiec, spotkał rówieśnika bez stosownego odzienia, który trząsł się z zimna. Oddał mu wtedy swój płaszcz. Gdy wrócił do domu, ojciec był bardzo zły. Dawid wówczas powiedział, że woli dostać lanie, niżby tamten miał zmarznąć. Ojciec po tych słowach zaniechał kary.
Na przełomie stycznia i lutego (data jest ruchoma zgodnie z żydowskim kalendarzem), na pamiątkę daty śmierci cadyka Bidermana, do ohelu i synagogi stojącej naprzeciw, zjeżdża głównie z Jerozolimy i Ameryki około 1000 ortodoksyjnych Chasydów, którzy się tutaj modlą, tańczą i śpiewają. Zostawiają też karteczki ze swymi prośbami. Zgodnie z ich wiarą, to znaczący moment w roku, kiedy niebo łączy się z ziemią i jest to szczególny czas łask i połączenia duchowego z cadykiem.
A kim właściwie cadyk jest? To inaczej człowiek sprawiedliwy. Rozstrzyga spory moralne wśród Żydów i posiada część duszy proroka Mojżesza. Cadyk Biderman założył chasydzką dynastię Lelow, a po jego śmierci rozpoczął się kult, który trwa do dziś. Jego potomkowie mieszkają dziś w Jerozolimie i nadal nazywają siebie chasydami lelowskimi. Z radością przybywają każdej zimy do maleńkiego Lelowa na jorcajt, czyli rocznicę śmierci Dawida Bidermana. Wtedy na chwilę Lelów znów staje się sztetlem, jak dawniej, czyli miasteczkiem, w którym Żydzi stanowią około połowy liczy ludności. Takich miast wówczas było w Polsce znacznie więcej, nawet na Jurze, czego przykładem są też nieodległe Żarki.
Noclegi w Lelowie
Tutaj znajdziesz duży wybór noclegów. Zamawiając nocleg na Booking.com za naszym pośrednictwem wspierasz rozwój naszego bloga, za co z góry dziękujemy! To pomoże nam w dotarciu do wielu ciekawych miejsc, które później chętnie Wam pokazujemy i dzielimy się z Wami naszymi doświadczeniami i informacjami.
Co zobaczyć w okolicy?
Chcesz rozszerzyć swoje zwiedzanie o kolejne ciekawe miejsca? W promieniu 50 kilometrów znajdziesz inne miejscowości i regiony, które są warte odwiedzenia. Oto nasze propozycje na dalsze odkrycia!
- Bóbrka, odległość: 7.7 km
- Jasło, odległość: 22.6 km
- Iwonicz Zdrój, odległość: 13.1 km
Mapa z zaznaczonymi atrakcjami
