Nowa Słupia to popularna miejscowość w województwie świętokrzyskim, we wschodniej części Gór Świętokrzyskich, u stóp Łysej Góry zwanej Świętym Krzyżem.
W XIII i XIV wieku wieś o nazwie Słup, znajdująca się w okolicach dzisiejszej Nowej Słupii, była własnością opactwa benedyktynów na Świętym Krzyżu. W 1351 roku tutejsi opaci założyli miasto na mocy przywileju króla Kazimierza Wielkiego.
Rozwój miasta, podobnie jak dziś, związany był głównie z obsługą ruchu pątniczego na Święty Krzyż, bowiem już od średniowiecza przybywają tu pielgrzymki. W Nowej Słupi kilkukrotnie zatrzymał się król Władysław Jagiełło, pielgrzymujący do świętokrzyskiego klasztoru.
Po kasacji klasztoru w 1819 roku miasteczko podupadło, a w 1869 roku, po powstaniu styczniowym, Nowa Słupia utraciła prawa miejskie.
- Święty Krzyż w Górach Świętokrzyskich
- Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi, ul. Świętokrzyska
- Centrum Kulturalno-Archeologiczne w Nowej Słupi, ul. Świętokrzyska
- Kościół Św. Wawrzyńca w Nowej Słupi, ul. Świętokrzyska - późnorenesansowa świątynia rozbudowana w XX wieku
- Dom Opata (Punkt Informacji, ul. Świętokrzyska)
- Doroczny festyn archeologiczny Dymarki Świętokrzyskie, na którym prezentowane są m.in. starożytne metody wytopu żelaza.