Kilka km na południe od Krynek na Podlasiu, niemal na samej granicy z Białorusią, leży dawna tatarska wioska Kruszyniany, którą niegdyś Samuel Mirza Krzeczowski otrzymał od Jana III Sobieskiego i zasiedlił jeźdźcami ze swojego szwadronu. Choć dzisiaj mieszka tu już tylko kilka rodzin tatarskich, dotąd przetrwały ślady tej ludności - meczet, mizar czyli cmentarz muzułmański i "Tatarska jurta".
Meczet to drewniany, niezwykle cenny zabytek zbudowany w II połowie XVIII wieku na planie prostokąta, z dwoma minaretami wieżowymi i jednym sygnaturkowym. To wraz z meczetem w Bohonikach jedyne meczety w Polsce, przy czym ten w Kruszynianach jest starszy.
Do meczetu prowadzą dwa oddzielne wejścia, jedno do sali męskiej z mihrabem (wnęka w ścianie wskazująca kierunek Mekki), mimbarem (kazalnica) i galeryjką, drugie zaś do babińca, bowiem kobiety i mężczyźni modlą się oddzielnie. Świątynię otacza kamienny mur oraz ciekawe okazy starodrzewia.
Meczet w Kruszynianach można zwiedzać, od maja do końca września w godzinach 9.00-19.00. W pozostałych miesiącach należy umawiać się telefonicznie.
Mizar czyli cmentarz muzułmański
Niedaleko, na zalesionym wzgórzu znajduje się cmentarz muzułmański. Wśród starych drzew i opuszczonych nagrobków widać wiele nowych pomników, gdyż cmentarz jest nadal użytkowany. Na starych płytach zobaczyć można napisy w języku arabskim, rosyjskim i polskim, a nawet pisane cyrylicą, gdyż w XIX wieku władze carskie zabroniły Tatarom używania języka polskiego.
Tatarska Jurta
W centrum Kruszynian natomiast można wstąpić do gospodarstwa, w którym potomkowie tatarskich wojowników serwują oryginalne tatarskie jadło - kołduny, pierekaczewnik (naleśniki z mięsem zawijane w cienkie ciasto), pachławę i wiele innych specjałów. Tutaj poznasz kulturę i dawne tradycje polskich Tatarów. To niezwykle ciekawe i unikatowe miejsce.
Meczet - Muzułmańska Gmina Wyznaniowa
Kruszyniany
Przewodnik: Dżemil Gembicki 502-543-871
www.kruszyniany.com.pl
Godziny zwiedzania: V-IX 9.00-19.00, w innych terminach po uzgodnieniu telefonicznym 502-543-871
Bilety: normalny 5 zł, ulgowy 3 zł
