Zjawiska krasowe i powstanie jaskiń
Anna Piernikarczyk · Aktualizacja: 2024-09-05
W efekcie powstają charakterystyczne formy rzeźby na powierzchni. Na Jurze często spotyka się żłobki krasowe i pola żeber, trochę rzadziej lejki krasowe. Głębokie, skaliste doliny oraz charakterystyczne ostańce zbudowane z odpornych wapieni skalistych są nieodłącznymi elementami krajobazu krasowego.
Podstawową cechą obszaru krasowego jest podziemna cyrkulacja wód, która występuje zarówno w dużych kanałach, jak i w szczelinach i pęknięciach. Pod wpływem rozpuszczania skał, kanały te poszerzają się, co prowadzi do powstania jaskiń. Większość znanych obecnie jaskiń na Wyżynie Krakowsko - Częstochowskiej utworzyło się pod koniec trzeciorzędu, kiedy erozję ułatwiał tropikalny klimat. Stanowią one tylko fragmenty powstałych wówczas kanałów krasowych.
Proces powstania tych kanałów był dość skomplikowany. Początkowo krasowiejący masyw był całkowicie wypełniony wodą, która przepływała kanałami lub w nich stagnowała. Powstawały wtedy formy freatyczne, charakterystyczne dla strefy saturacji, czyli nasycenia.
Gdy kanały się poszerzały, woda stopniowo obniżała swój poziom, by ostatecznie płynąć dnem korytarzy. Strefę, w której następuje wyłączenie z cyrkulacji krasowej nazywa się strefą wadyczną lub nienasyconą. Zalega ona powyżej poziomu zwierciadła wód krasowych. Większość jaskiń Jury jest suchych, tylko w kilku woda stagnuje w postaci jeziorek lub wypełnia syfony.
