Unisław
Historia Gminy Unisław
Tereny Unisławia i jego okolic położone na bardzo żyznych glebach były zamieszkałe od najdawniejszych czasów. W okresie przedkrzyżackim (ok.. 1161-1187) należały do wojewody mazowieckiego, Komesa Zyry. W latach 1226-1228, Ziemię Chełmiśką opanowali Krzyżacy. Oni wlasnie nadali osadzie herb psa wspiętego do góry w lewo i mającego zadarty ogon. Po drugim pokoju toruńskim, Unisław wraz z Ziemia Chelmińską przeszedł w rece polskie jako własność kapituły Chełmińskiej, w którym pozostał aż do rozbioru w 1772r. W 1883r. wybudowano tu cukrownie, a w 1902r. połęczenie kolejowe z Chełmnem. w 1920 r. Unislaw ponownie wrócił w rece polskie i po reorganizacji powiatu został siedzibą gminy. W 1946r. utworzono tu ośrodek zdrowia. Wieś była już wówczas całkowicie zelektryfikowana i miała sieć wodociagowa. W 1982r. Unisław liczył już 2876 mieszkańców (cała gmina 6783). Wraz ze stałym napływem ludności nastapil dynamiczny rozwój uslug, rzemiosla i budownictwa mieszkaniowego, co spowodowalo, ze Unisław ma obecnie cechy małego miasteczka, nadal bardzo atrakcyjnego pod względem gospodarczym i interesujacego turystycznie.
Zabytki
Kościół parafilany p. w. św. Bartłomieja w Unisławiu
Pierwotny kościół parafialny w Unisławiu pochodził z około 1300 roku, a więc z okresu, kiedy na terytorium ziemi chełmińskiej zwierzchnictwo sprawował Zakon Krzyżacki. Wtedy już na pewno istniała tu parafia. W źródłach pisanych kościół jest wzmiankowany w roku 1445. Wezwanie św. Bartłomieja istnieje co najmniej od 1647 roku. Po wojnie 13-letniej, zakończoną przegraną Krzyżaków w 1466 roku, Zakon opuścił ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie. Unisław stał się wtedy własnością rycerską. W 1505 roku król Aleksander Jagiellończyk nadał Unisław biskupowi chełmińskiemu. Miejscowość musiała należeć początkowo do dóbr kapituły, ponieważ w 1517 roku biskup Jan Konopacki na drodze wymiany uczynił z Unisławia dobra biskupie. Taki stan posiadania trwał do rozbiorów Polski. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku, ziemia chełmińska znalazła się pod zaborem pruskim, dlatego też własność biskupów chełmińskich została przyjęta przez rząd pruski. W drugiej połowie XVI wieku parafia w Unisławiu obejmowała następujące miejscowości: Błoto, Głażewo, Głodowo, Gołoty, Łoktowo, Raciniewo, Siemoń, Stablewice, Unisław.
Parafia należała do dekanatu chełmżyńskiego. W czasie wojen szwedzkich kościół w Unisławiu prawdopodobnie uległ zniszczeniu, ponieważ w 1728 roku nastąpiła ponowana konserwacja kościoła, której dokonał biskup Feliks Ignacy Kretkowski. Przy kościele istniał szpital dla ubogich, który mógł pomieścić pięciu potrzebujących. Była to prawdopodobnie jednocześnie organistówka, która w 1913 roku spłonęła. Przy kościele funkcjonowała szkoła z nauczycielem, o której wzmianki pochodzą z lat 1647 i 1706.Kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja w Unisławiu jest jednym z gotyckich kościołów wiejskich, budowanych na terenie ziemi chełmińskiej. Najstarsza część jest murowana z kamieni polnych. Na początku XX wieku kościół został generalnie przebudowany, zwrócony prezbiterium na zachód. Pierwotne prezbiterium kościoła obecnie stanowi kruchtę i część korpusu nawowego. We wnętrzu wydzielone prezbiterium jest przesklepione sklepieniem kryształowym. Najstarszym zabytkiem jest średniowieczna kropielnica granitowa. Kościół ztracił swój gotycki charakter na rzecz stylu neogotyckiego.
http://www.unislaw.pl
