Pałuki
Znajduje sie tam zespół pałacowo-parkowy oraz cmentarz ofiar obozu hitlerowskiego, dawna kaplica rodziny hr. Potulickich, a obecnie kosciół parafialny pod wezwaniem "Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny".
Zespół pałacowo-parkowy w Potulicach powstał w XIX w. Z inicjatywy ojca hrabiny Anieli Potulickiej; hrabiego Kazimierza Potulickiego [1820; 1880]. W głebi parku znajduje sie dawny pałac Hrabiów Potulickich zbudowany przez hr. Kazimierza Potulickiego w 1865 roku. Pałac zbudowano zgodnie z duchem epoki w stylu neogotyku angielskiego, według projektu znanych architektów: Henryka Marconiego i Stanisława Hebanowskiego. Rezydencja hr. Potulickich nale¿ała do najwiekszych w Wielkim Ksiestwie Poznanskim. Na wschodnim skraju parku miesci sie Kosciół wybudowany w 1868 r. jako kaplica pałacowa w stylu póznoklasycystycznym, w krypcie, której znajduja sie tablice nagrobne rodziny Potulickich. W pałacu miesciło sie seminarium, szkoła podoficerów SS, stary obóz, w jego piwnicach karcer (bunkier).
Cmentarz wojenny w Potulicach mieści się na terenie byłego obozu przesiedlenczego i pracy (podobóz Stutthofu). Wieziono tam około 30 tys. Więźniów, w tym około 500 dzieci. Na cmentarzu spoczywa blisko 1300 wiezniów. Dokładna liczba ofiar nie jest znana. Miejsce spoczynku ofiar obozu hitlerowskiego upamietnia poswiecony im pomnik (odsłoniety w roku 1969) oraz zespół grobów na Cmentarzu w Potulicach.
Potulice była wioska folwarczna. Jej włascicielem był prawdopodobnie Ignacy Potulicki. Urodził sie 12. wrzesnia 1793 r. w Krakowie, 19 czerwca 1825 otrzymał tytuł hrabiego. Potulicki był miedzy innymi szambelanem pruskiego króla Fryderyka Wilhelma. Zmarł 12 pazdziernika 1871 w Potulicach. Do 1932 roku Potulice należały do hrabiny Anieli Potulickiej. Nie miała ona potomstwa, była ostatnia z rodziny Potulickich. Rodzimy, neogotycki pałac wybudowany przez S. Hebanowskiego w 1780, przekazała nowemu stowarzyszeniu zakonnemu. Przy pałacu znajdował sie piekny, duży park (25ha) z wieloma starymi drzewami, np. kasztanami, debami i grabami. Położenie pałacu było bardzo korzystne - centralne. Ostatnia przedstawicielka rodu Potulickich zapisała cały majatek Katolickiemu Uniwersytetowi w Lublinie. Zapis ten uzupełniło sformułowanie, ze pałac Potulickich miał zostac przekazany seminarium założonemu przez ksieży Chrystusowców. Bezposrednio przed wybuchem wojny w 1939 roku grupa zakonników wyjechała z Potulic. Wielka europejska polityka zmieniła oblicze tej miejscowosci. Ziemie te miały stac się integralna czescia Rzeszy. Za zmianami administracyjnymi poszły także zmiany nazw.
Nazwe Potulice zaczęto pisac - Potulitz, a pózniej Lebrechsdorf. W latach 1941-1950 Potulice z małejwioski stały sie miejscem, które odmieniło życie Polaków i Niemców. Dzisiaj bolesna historia tej miejscowosci zaczyna łaczyc nie dzielic.
W Potulicach w czasie II wojny swiatowej znajdował sie niemiecki obóz przesiedlenczy i obóz pracy (istnieje prawny problem z uznaniem go za obóz koncentracyjny) Lebrechtsdorf. Po wojnie Centralny Obóz Pracy dla Niemców.
www.histkul.eu
