Wyprawa Krajoznawcza

, Joanna
Miniaturowa mapa z zaznaczeniem
Ziemia Dobrzyńska
Na południowy-wschód od Ziemi Chełmińskiej, w trójkącie między rzekami: Wisłą na południu i południowym-zachodzie, Drwęcą na północy i północnym-zachodzie a Skrwą na wschodzie znajduje się region tworzący województwo kujawsko-pomorskie - Ziemia Dobrzyńska. Obszar ten wchodzi w całości w granice województwa i zajmuje powiaty: rypiński, lipnowski oraz lewobrzeżne względem Drwęcy części powiatów: brodnickiego (gminy Osiek i Świedziebnia), golubsko-dobrzyńskiego, toruńskiego, a także gminę Fabianki z powiatu włocławskiego.
Według podziału fizyczno-geograficznego jest to Pojezierze Dobrzyńskie i zachodnia część Równiny Urszulewskiej.
Ziemia Dobrzyńska we wczesnośredniowiecznym państwie polskim należała do Mazowsza, a jej trzonem była kasztelania w Dobrzyniu nad Wisłą (stąd nazwa regionu). Od 1248 roku stopniowo włączano Ziemię do Kujaw (stąd m.in. powiązania etnograficzne z Kujawami, w postaci gwary, elementów budownictwa ludowego; istnieją jednak też odrębności, przede wszystkim w strojach ludowych, które niestety zaginęły w początkach XX wieku; w dalszym ciągu zachowały się natomiast niektóre obrzędy, różnicujące Ziemię Dobrzyńską od Kujaw), a około 1287 roku utworzono księstwo dobrzyńskie, którego granice ustaliły się w XIV wieku. W XIV wieku Ziemia Dobrzyńska naprzemiennie należała do państwa krzyżackiego i książąt polskich, ostatecznie od drugiego pokoju toruńskiego w 1466 roku należała do Królestwa Polskiego.

Obszar Chronionego Krajobrazu Drumliny Zbójeńskie
Jest to zespół pagórków o owalnych poziomych zarysach i zaokrąglonych opływowych kształtach, wydłużonych z kierunkiem ruchu lodowca do 2 km długości. Pagórki te są oddzielone od siebie wąskimi obniżeniami, w których występują oczka wodne lub jeziora. Drumliny Zbójeńskie są celem przyjazdu wielu badaczy z terenu całej Polski.
Drumlin – forma ukształtowania powierzchni ziemi pochodzenia glacjalnego. Jest to niskie, owalne wzgórze (długość do około 1 km, wysokość 5 – 60 m) o podłużnym, asymetrycznym profilu (bardziej stromy stok występuje od strony, z której nasuwał się lądolód).
Drumliny zbudowane są zwykle z gliny lodowcowej, osadów fluwioglacjalnych, niekiedy zawierają materiał skalny lub materiał podłoża wyciśnięty przez lodowiec. Powstawały prawdopodobnie z materiału deponowanego przez lądolód (morena) przekształconego później w wyniku nacisku lodu, detersji oraz działalności wód lodowcowych.
Drumliny występują zazwyczaj gromadnie, ułożone wachlarzowato lub równolegle do siebie, tworząc pole drumlinowe.
Największe w Europie pole drumlinowe znajduje się w okolicy wsi Grzędzice we wschodniej części Równiny Pyrzycko-Stargardzkiej (województwo zachodniopomorskie). Najbardziej znanym obszarem w Polsce z polem drumlinowym jest Obszar Chronionego Krajobrazu Drumliny Zbójeńskie.

Rezerwat częściowy i ścisły Szumny Zdrój im. Kazimierza Sulisławskiego
1. Początek ścieżki
Znajduje się tu wyznaczone miejsce postoju pojazdów oraz opis rezerwatu przyrody. Już w tym miejscu, przechodząc w stronę wejścia na trasę, warto podziwiać różnorodność gatunkową drzew i krzewów. W górnym piętrze dominuje sosna zwyczajna w wieku około 200 lat, pojedynczo występuje dąb i lipa. W drugim piętrze występuje głównie grab z pojedynczymi lipami i dębami. W miejscach, gdzie dostęp światła jest wystarczający do życia, wyrosły inne gatunki drzew i krzewów np. jarząb pospolity, wiąz górski, porzeczka alpejska, bez czarny, tworząc kolejne piętro czyli podszyt. Wczesną wiosną warto zwrócić uwagę na bogate runo leśne (zwłaszcza masowo kwitnące zawilce i przylaszczka pospolita), którego rośliny kwitną przed rozwojem liści drzew z wyższych pięter. Idąc dalej, spotkamy także klon zwyczajny i jawor, wiąz górski, dąb czerwony, daglezję zieloną. oraz czereśnię ptasią, z dominującą sosną i domieszkami modrzewia, dęba, świerka oraz buka.
2. Lasy gospodarcze
Początkowa część trasy prowadzi przez lasy gospodarcze. W sosnowym starodrzewiu po prawej stronie ścieżki należy zwrócić uwagę na prawnie chroniony pomnik przyrody. Jest to okaz dębu bezszypułkowego o obwodzie 304 cm i wysokości 29 m. Można też zauważyć pozostawione obumierające drzewa, stanowiące ogniwo powiązań pomiędzy organizmami - niezbędny element cyklu życia
Wzdłuż ścieżki widać również drzewostan, który w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku był objęty żywicowaniem (obecnie uznawanym za nadmierne ingerowanie w życie drzew). Pozostałością są widoczne na pniach sosen ślady - zarastające z upływem czasu żeberkowate, skośne nacięcia. Celem żywicowania było pozyskanie żywicy jako surowca przemysłu chemicznego. W celu pozyskania żywicy usuwano z dolnej części pnia sosny nadmiar kory, po czym nożem żłobikowym wykonywano ukośne nacięcia przecinające kanały żywiczne, z których żywica spływała do metalowych lub plastikowych kubków. Od lat dziewięćdziesiątych pozyskania żywicy zaniechano. Narzędzia do żywicowania wraz z innymi aspektami dawnej gospodarki leśnej można zobaczyć w ekspozycji przygotowanej w służącej edukacji ekologicznej 'Zielonej Szkole' (miejscowość Czarny Bryńsk).
W lasach gospodarczych prowadzi się zabiegi naśladujące procesy naturalne. Spotkamy tu wszystkie fazy rozwojowe drzewostanów. Stanowią one małe, sąsiadujące ze sobą powierzchnie, gdzie dzięki stopniowemu zwiększaniu dostępu światła i przestrzeni życiowej powstają warunki do odnowienia lasu, zapewniającego nieustającą trwałość lasu poprzez stałe następstwo pokoleń. Przynosi to również wysoką zdrowotność roślin i dużą odporność na ataki pasożytniczych owadów i grzybów, suszę, wyłamywanie przez śnieg, wiatry itp. czynniki. Ponadto takie postępowanie gospodarcze umożliwia stopniową przebudowę istniejących drzewostanów na bardziej zróżnicowane biologicznie, tworzone przez gatunki dostosowane do żyzności siedliska zgodnie z ich indywidualnymi właściwościami i potrzebami gatunkowymi. W ten sposób uzyskuje się lasy cenne przyrodniczo, zachowując ich funkcje gospodarcze.
3. Rezerwat częściowy
Wędrując krawędzią rynny jeziornej wzdłuż wschodniego brzegu jeziora, można podziwiać urozmaiconą rzeźbę terenu z pagórkami, wzgórzami poprzecinanymi źródliskami i głębokimi zagłębieniami wytopiskowymi części rezerwatowej. Rzeźba głowy dzika zwraca uwagę na miejsce kąpieli błotnych, szczególnie lubianych przez te zwierzęta. Po przeprawie przez malowniczy jar ze strumieniem zasilanym licznymi źródełkami spotkamy wyrzeźbionego w pniu borowika. Na zboczu pagórka zobaczymy liczne naturalnie obumarłe drzewa. Za strumykiem natkniemy się też na wyciosany łeb niedźwiedzia, trzymającego w pysku czosnek niedźwiedzi. Jest to roślina rzadka na niżu, a bardziej związana z górami (pod ochroną częściową). W porze kwitnienia tj. około połowy maja, zapach czosnku jest odczuwalny w promieniu kilku kilometrów.
4. Rezerwat ścisły
Prawą stronę zajmuje podmokła równina torfowa, na której skraju również rośnie czosnek niedźwiedzi, oraz inne rośliny chronione: (wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa, lilia złotogłów czy czworolist pospolity). Ścieżka wiedzie wzdłuż jaru o wąskim dnie i bardzo stromych zboczach, powstałych w wyniku erozji wgłębnej potoku. Nagrodą za wspinaczkę na krawędź jaru jest nisza źródliskowa - serce rezerwatu. Pierwotny charakter tego miejsca podkreślają powalone przez naturalne procesy drzewa, zalegające wśród kamieni porośniętych mchami i mozaika licznych drobnych strumyków. Niszę, o głębokości około 20 metrów, powstałą wskutek wymywania osadów i erozji źródliskowej najlepiej podziwiać wczesną wiosną, gdy liście na drzewach nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Szumu potoków wśród głazów i kamieni, dającego nazwę rezerwatowi, warto słuchać cały rok. Z pasażu widokowego niszy ścieżka zawraca do punktu początkowego, wiodąc skrajem rezerwatu i drzewostanów jego otuliny ochronnej. Po drodze nie braknie licznych wzniesień i jarów. Do ciekawszych okazów florystycznych można zaliczyć prawem chroniony płożący się bluszcz pospolity i kopytnik pospolity. Rośliny te występują na skraju starodrzewu. Po dalszej kilkunastominutowej wędrówce bezpiecznie docieramy na początek trasy, bogaci w bagaż niezatartych wspomnień.

Rezerwat ścisły Czarny Bryńsk
Powierzchnia ogólna 13,13 ha. Utworzony w celu zachowania stanowiska kłoci wiechowatej oraz innych roślin torfowiskowych.

Rezerwat częściowy Jar Brynicy
Powierzchnia ogólna rezerwatu 26,27 ha. Utworzony w celu zachowania w stanie naturalnym ze względów naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych doliny rzeki Brynicy.
Miejscowa administracja leśna już od dawna prowadziła gospodarkę ochronną na tym terenie (przed I wojną światową, a także w okresie międzywojennym). Pierwsze formalne starania w celu objęcia ochroną rezerwatową malowniczych fragmentów Pojezierza Brodnickiego podjął Zygmunt Czubiński w 1937 roku. Po zakończeniu II wojny światowej, w związku z wprowadzonym nowym podziałem administracyjnym kraju, jar rzeki Brynicy został podzielony na część północną na terenie woj. olsztyńskiego (obecnie warmińsko-mazurskie) i południową – w woj. bydgoskim (aktualnie woj. kujawsko-pomorskie). Fragment olsztyński, znajdujący się w granicach Nadleśnictwa Lidzbark (RDLP Olsztyn), został objęty ochroną rezerwatową (ok. 26 ha) już w 1955 r. na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Część południowa z niewiadomych przyczyn nie została uznana za rezerwat. Jednak w działaniach Nadleśnictwa Ruda, a następnie Nadleśnictwa Brodnica faktycznie taki status posiadała (co przez pewien czas w zasadzie pozostawało nawet w niezgodzie z przepisami obowiązującymi te jednostki Lasów Państwowych). Ochroniarski entuzjazm leśników przyniósł efekty. Ostateczne uregulowanie prawne udało się przeprowadzić w 2001 r., gdy 2 października wojewoda kujawsko-pomorski Rozporządzeniem nr 278/2001, znajdujące się po stronie brodnickiej 26.27 ha jaru Brynicy, uznał za rezerwat.
Głównym gatunkiem drzewostanów rezerwatu „Jar Brynicy” jest sosna pospolita w wieku 180-200 lat. W ich pierwszym piętrze rosną również grab pospolity, dąb szypułkowy, olsza czarna, gatunki topoli, brzoza omszona i klon pospolity. W drugim piętrze (100-120 lat) dominuje grab z domieszką lipy drobnolistnej, olszy czarnej, dęby szypułkowego, brzozy omszonej, osiki, i klonu pospolitego. Występują one w zmieszaniu jednostkowym lub kępowym. W podszycie rośnie głównie leszczyna pospolita, wspomniane wyżej grab, lipa, dąb i klon, zajmując od 30-50% powierzchni rezerwatu. W otulinie rezerwatu występują ponadto świerk pospolity, modrzew i buk pospolity, a także kruszyna pospolita i bez czarny (zmieszanie kępowe, grupowe i jednostkowe).
W rezerwacie rośnie, pozostający w dobrej kondycji, pomnik przyrody – „Dąb Rzeczypospolitej”, którego obwód pierśnicy w 1938 r. miał 5,21 m, w 1958 r. – 5,79, a w 1983 r. – 6,40 m.
Opracowanie: Tadeusz Frymark

, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
, Joanna
Wyprawa Krajoznawcza, Joanna
Avatar użytkownika Joanna
Joanna
Komentarze 1
2008-12-02
Moje inne podróże

Komentarze

Zostaw swój komentarz

Avatar użytkownika tomtur
tomtur
23 styczeń 2021 10:57

Bardzo ciekawa relacja z dużą dawką konkretnych informacji. Bardzo inspirujące i na pewno do wykorzystania.

Wycieczka na mapie

Zwiedzone atrakcje

Sadłowo

Wola

Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy

Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy

Ugoszcz

Ugoszcz

Zamek w Sadłowie

Zamek w Sadłowie

Zaczarowane Podróże - dawniej podroze.polskieszlaki.pl
Copyright 2005-2024