Spływ kajakowy rzeką Wel
SZLAK KAJAKOWY PO RZECE WEL proponujemy rozpocząć w DĄBROWNIE za mieszalnią pasz, koło nowo wybudowanej oczyszczalni ścieków na 96 km (wodowanie wygodne, rzeka szeroka, głęboka, prąd słaby). Po obu stronach łąki, brzegi nieco zadrzewione. Wpływamy na malowniczo położone jez. Pancer. Wypływ (94,9 km) w pd.-wsch. krańcu jeziora. Za jeziorem prąd słaby, koryto rzeki szerokie. Zbliżamy się do lasu na prawym brzegu, dalej wieś Wądzyn. Widoczne pozostałości mostu, prąd wzmaga się i przechodzi w kamieniste bystrze. Przez cały ciąg przełomu towarzyszy nam malowniczy widok podmokłego lasu olchowego (wrażenia niepowtarzalne!). Na progu wodnym bezpieczniej płynąć lewą odnogą i po 60 m. przenieść kajak do głównego nurtu (przy zabudowaniach). Spragnieni mocnych wrażeń przy wyższym stanie wody mogą płynąć głównym nurtem. Na rozlewiskach płynąc lewą stroną unikamy wpłynięcia w liczne starorzecza. Mijamy dwa miejsca poboru wody dla żwirowni w Grzybinach (przez które musimy przenieść kajaki na odległość kilku metrów), wpływamy w las olchowy. Przepływamy pod mostem drogowym Dąbrówno-Tuczki (84,1 km) i wpływamy na jez. Rumian (głęb. 12 m; dług. 6 km). Kierujemy się w lewo (na pd.-zach.) do wypływu rzeki na 82,5 km. Mijamy most żelazny, nieliczne zabudowania, a po 2 km po lewej stronie mijamy liczne, rozległe stawy rybne (wapniaki) w miejscowości Prusy. Mijamy po lewej stronie las olszowy, wpływamy do jez. Zarybinek na 79,1 km trasy. Wypływ rzeki odnajdujemy płynąc w lewo (pd.-wsch. jeziora) w grupie trzcin. Rzeka płynie leniwie, mijamy po lewej stronie gorzelnię w Tuczkach, przepływamy pod mostem drogowym 76,9 km (Działdowo-Rybno), pod wiaduktem kolejowym (Warszawa-Gdańsk).
Dopływamy do młyna w TUCZKACH. Konieczne przenoszenie kajaków (najwygodniej lewą stroną). Wpływamy na rozlewisko przed jazem w Grabaczu na 75,1 km. Tutaj na odpoczynek zaprasza GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE z polem namiotowym p. Moniki Kwiatkowskiej - tel. 0 781 483 094 lub (023) 696 77 18. Kajaki przenosimy prawą stroną w dół (na górze po lewej stronie zostawiamy kanał - doprowadzalnik wody do stawów rybnych Koszelewy). Za jazem kamieniste bystrze 500 m. Po lewej stronie stawy rybne z których odprowadzana jest woda licznymi kanałkami. Przed granicą lasu z lewej strony wpływa Koszelewska Struga, która z doprowadzalnikiem wody przy gospodarstwie rybackim tworzy akwedukty. Na odcinku 4 km płyniemy rzeką przez malowniczy las poprzecinany starorzeczami. Mijając 70,3 km dopływamy do jez. Tarczyńskiego. Wpływając na jezioro na prawym brzegu północnym przy wejściu do zatoki, wieś Wery, na lewym brzegu piękny starodrzew objęły ochroną rezerwatową - Ostrów Tarczyński, rozdzielający jeziora Tarczyńskie i Grądy. Wypływ z jeziora jest w północno-zachodnim jego krańcu porośniętym trzcinowiskiem. Wpływając na tzw. krótką rzekę 68,1 km dopływamy do jez. Grądy (dług. 5 km), kierujemy się na lewo ku miejscowości Tarczyny zostawiając po prawej wieś Grądy (ciekawym miejscem do odwiedzenia jest grodzisko wczesnośredniowieczne leżące na przeciwko tej miejscowości - na wyraźnym cyplu). Po przepłynięciu 2 km (na 64,9 km) odnajdujemy wypływ z jeziora, kierując się w stronę południowego krańca jeziora (ruiny drewnianego mostu). Leniwie płynącą rzeką dopływamy do jez. Zakracz o malowniczo zalesionych brzegach, wypływ na południowy wschód na 62,3 km. Mijamy miejscowość Koty (58,7 km).
Dopływamy do Podciborza gdzie przed mostem kolejowym (53,0 km) wzmaga się nurt rzeki. W miejscowości CIBÓRZ przepływamy pod mostem drogowym Działdowo-Lidzbark (bystrze!) i po 300 m dopływamy do mostku (spiętrzenie) PRZY STARYM MŁYNIE. Do niedawna był tu jeszcze charakterystyczny stary drewniany mostek, w bardzo złym stanie technicznym (obowiązywał zakaz ruchu kołowego). Jesienią 2007 r. położono nowy mostek metalowy, którego konstrukcje od wiosny do poźnej jesieni bujnie oplata winorośl. Przed dalszą podróżą po silnie meandrującej w dalszej części nurtu rzeki Wel wskazane jest przeprowadzenie tutaj rozpoznania z brzegu. Organizacyjnie ułatwi to wszystkim znajdujące się w tym miejscu nasze GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE (przy STARYM MŁYNIE) dysponujące obszernym POLEM NAMIOTOWYM z pełnym zapleczem (wc, ciepła woda, prysznic, kuchnia polowa oraz wyposażone miejsca na ogniska) oraz możliwością noclegów w 3 pokojach gościnnych (8-10 osób), tel. (023) 696 13 53 lub 0 798 691 471; 507 043 472. Tutaj możemy zakończyć naszą przygpdę kajakową, ale dla spragnionych jeszce bardziej mocniejszych wrażeń kajakarzy i nieco bardziej "wprawionych" , proponujemy kontynuację spływu.
Od Ciborza do Lidzbarka płyniemy wśród rzadko spotykanych wysokich (30-sto metrowych) piaszczystych brzegów. Na wysokości wsi Bełk (51,5 km) z lewej strony mijamy ciek łączący rzeki Wel i Wkrę (zw. Działdówką). Woda tutaj wpływa lub odpływa w zależności od poziomu wody w rzekach. We wsi Olszewo przepływamy pod drewnianym mostem drogowym (50,0 km) i dopływamy do nieczynnego młyna we wsi Jamielnik-Bełk (49,3 km), rzeka zmienia swój kierunek z zachodniego na północny. Po przepłynięciu trudnego, z licznymi przeszkodami odcinka dopływamy do starego, czerwonego młyna w Lidzbarku (mijając próg lewą stroną). Dopływając do jez. Lidzbarskiego (pow. 122 ha, głęb. średnia 10,1 m - max. 27,7 m; długość 3,5 km) przepływamy pod 5 mostami drogowymi i wiaduktem kolejowym, zaliczając jedną 40 metrową przenośkę przy funkcjonującym młynie wodnym (45,2 km). W południowo-wschodniej części jeziora Leśna Ścieżka Dydaktyczna, wokół liczne źródliska i jary. Po lewej stronie jeziorko lagunowe Wlewsk (utworzone przez wieki nanoszonym piaskiem), po prawo piaszczysty półwysep, dalej małe jeziorko Markowe. Pod mostem drogowym Lidzbark-Brodnica kierujemy się w stronę Kurojad.
Ponownie przepływamy przez malowniczy jar wzdłuż projektowanego rezerwatu przyrody Las Nadwelski. W Kurojadach (38,5 km) kolejna przenośka lewym brzegiem, po 3 km dopływamy do mostu drogowego i uskoku na rzece przy nieczynnym młynie w Chełstach (36,0 km) - tu przenosimy kajaki prawym brzegiem. Za młynem 400 metrowe bystrze - wskazane dokonanie rozeznania z brzegu przed kontynuacją spływu. Po chwili łagodnego spływu rzeka ponownie przybiera charakter potoku górskiego. Wpływamy w uroczysko Piekło (rezerwat utworzony w 2001 r.), gdzie rzeka wcina się głębokim wąwozem w wysoczyznę. Silny prąd, zwalone drzewa podnoszą atrakcję tego przeuroczego fragmentu górskiego odcinka spływu (przy niskich stanach wody wystające kamienie narażają sprzęt na zniszczenie).
W nieistniejącej wsi Straszewy (28,5 km) mijamy drewniany most - wskazane kolejne rozeznanie z brzegu. Kajaki przenosimy przy małej elektrowni wodnej, dopływamy do betonowego mostu drogowego (na prawo wieś Trzcin), wokół silnie urozmaicona rzeźba terenu. Prąd łagodny, rzeka meandruje wśród łąk, mostek drogowy (Lorki), dopływamy do czynnego młyna. Tu rzeka rozwidla się na dwie odnogi, które łączą się dopiero po kilku kilometrach. Zachodnia lewa odnoga zwana Bałwanka napędza młyn i podąża w kierunku jez. Fabrycznego. Prawa odnoga stanowiła dawne, główne koryto rzeki (napędzając nieczynny obecnie młyn. Łagodniejszym i ciekawszym do spłynięcia jest lewa odnoga rzeki. Wpływamy na bardzo płytkie jez. Fabryczne zw. Tylickie (pow. ok. 80 ha) zarośnięte szuwarami, wypływ znajduje się w pn.-wsch. części (prawy brzeg). Odnoga łączy się ze starym korytom rzeki (15,3 km), dalej płyniemy pod mostem nieczynnej linii kolejowej i mostkiem drogowym Tylice-Linowiec. Po 2 km mijamy most drogowy Grodziczno-Nowe Miasto (11,7 km) - stąd 3 km do stacji PKP Zajączkowo Lubawskie. Po prawej stronie mijamy wieś i jezioro o nazwie Jakubkowo. Kolejny mostek drogowy Jakubkowo-Kaczek gdzie rzeka nagle przyśpiesza, po prawej stronie liczne stawy rybackie. Rzeka zmienia bieg z północno-zachodniego na zachodni. W miejscowości Kaczek (elektrownia na terenie prywatnym) przenośka. Dalej do miejscowości Bratnia, rzeka rozwidla się płynąc pod dwoma mostami. Charakterystyczne rozlewisko kończy bieg rzeki WEL, która stanowi największy lewobrzeżny dopływ DRWĘCY.
NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE: rzeka WEL (lewy dopływ Drwęcy), przepływała przez trzy województwa: olsztyńskie, ciechanowskie i toruńskie (obecnie warmińsko-mazurskie). Swoje źródła bierze we wsi Bartek leżącej na północ od jeziora Dąbrowa Wielka. Na teren Welskiego Parku Krajobrazowego wpływa w rejonie wsi Szczupliny, przepływa w okolicach Rybna i płynie na południe przez kilka malowniczych jezior. W okolicach miejscowości CIBÓRZ tworzy ogromne zakole zmieniając kierunek na północno-zachodni i meandrując przepływa przez miasto Lidzbark pod dziewięcioma mostami. Wypływając z jeziora Lidzbarskiego płynie przez miejscowość Kurojady i Chełsty gdzie tworzy wartki potok górski wpadający na teren powiatu Nowe Miasto Lubawskie. Dopływając do granicy Welskiego Parku Krajobrazowego rozdwaja się tworząc odnogę - zwaną Bałwanka wpadającą do jeziora Fabrycznego. W okolicy miejscowości Bratian kończy swój bieg i wpada do rzeki Drwęcy podwajając jej przepływ. WEL jest typową rzeką pojezierną, w górnej swej części z charakterystyczną zmianą kierunków biegu. W jej dolinie występują liczne mokradła i starorzecza. Rzeka przepływa przez: jeziora: Dąbrowa Wielka, Dąbrowa Mała, Pancer, Rumian, Zarybinek, Tarczyńskie, Grądy, Zakracz, Lidzbarskie oraz Fabryczne.
