13. Góry Świętokrzyskie 2009 - cz. 3

21.04 - rano przejechałem autobusem z Łagowa do Opatowa. Zameldowałem się w schronisku i wyruszyłem na zwiedzanie miasta. Pierwsze kroki - rynek i kolegiata św. Marcina. Kolegiata jest wspaniała i ma za sobą ciekawą i dość niezwykłą przeszłość. Wg niektórych danych pochodząca z II połowy XII w. była w początkach istnienia siedzibą komandorii templariuszy. Była w swej historii miejscem, gdzie od XV w. odbywały się szlacheckie sejmiki województwa sandomierskiego. W kolegiacie spotkałem pana, który był jej kustoszem. Jemu się nie spieszyło, a ja byłem jedynym zwiedzającym. Dzięki temu i dzięki niemu mogłem nie tylko zobaczyć wszystkie istotne fragmenty kolegiaty ale i usłyszeć wiele informacji i legend związanych z kolegiatą. Nie opisuję tu szeroko kolegiaty - informacje o niej znajdują się m.in. na stronach internetowych. Byłoby to więc powielenie, zresztą z konieczności ograniczone tekstowo. Zwrócę jedynie uwagę na zdjęcie fragmentu ściany zewnętrznej - wg badaczy są to ślady ostrzenia szabel - wiadomo, sejmiki nie zawsze kończyły sie przyjaźnie, a także ślady strzałów pistoletowych. Legenda jednak mówi, że zagłębienia powstały za przyczyną grzeszników, którzy za pokutę "wywiercali" je kciukami. Zwiedziłem kolegiatę, następny punkt programu - podziemna trasa turystyczna. Początkowo były to dawne piwnice kupieckie z XV-XVII w. na kilku poziomach. Długość trasy wynosi około 350 m z kilkudziesięcioma komorami i korytarzami w trzech piętrach - najniżej znajdziemy się około 15 metrów pod powierzchnią. Po południu autobus dowiózł mnie do m. Iwaniska, skąd szosą monotonnie około 3 km do Ujazdu i Zamku Krzyżtopór. Już pierwsze spojrzenie (jeszcze z szosy) zapowiadało niezwykłe doznania. Z bliska zamek i jego stan zachowania okazał się wart wysiłku. Zamek, lub właściwie pałac zbudowany jest na planie pięciokąta z bastionami, fosami i mostami, czym przypomina ówczesne i późniejsze fortece (np. Grudziądz). NIestety, nie miał długiego życia - budowę rozpoczęto w 1627 r., a zniszczony został już w 1770 przez wojska carskie (w czasie obrony przez konfederatów barskich). Obecnie jest trwałą ruiną. Kilkakrotnie próbowano go odbudować (po 1960 r), ale z różnych powodów zamiar nie doszedł do skutku. Podobno zbudowany został "wg. kalendarza" - 365 okien, 52 pokoje, 12 wielkich sal, 4 narożne baszty (kwartały) - warto to wszytko sprawdzić osobiście.

22.04 - Krzemionki Opatowskie. Położenie: GPS 50.97044°N, 21.49613°E. Dojechałem tu autobusem z Ostrowca Świętokrzyskiego do przystanku Krzemionki, stąd szeroką, szutrową drogą do rezerwatu. Prehistoryczne kopalnie krzemienia pasiastego odkryte w 1922 r. przez prof. Jana Samsonowicza i przez niego spopularyzowane, stały się jedną z nnajwiększych atrakcji regionu. Doskonale zagospodarowane, z fantastyczną podziemną trasą turystyczną, pokazują trud i kunszt ówczesnych górników/kopaczy. Zbudowana na terenie rezerwatu archeologicznego wioska neolityczna ze zorganizowanymi w niej zajęciami przedstawiającymi m.in. narzędzia, pokazy ówczesnych technik życia codziennego jej mieszkańców świetnie uzupełniają wycieczkę w podziemne labirynty. Świetne, warte osobistego przeniesienia się w inny, bardzo dawny czas. Od siebie dodam jedynie, że odwaga i umiejętności prehistorycznych górników, którzy przy tak ograniczonych możliwościach techicznych, przy pomocy tak prostych, wręcz prymitywnych narzędzi odkryli, a potem potrafili eksploatować podziemne wyrobiska, budzą mój największy szacunek i podziw.