W Chojnicach i w Bytowie – Kaszubskie miasta
W Chojnicach i w Bytowie – Kaszubskie miasta
Jedziemy do Chojnic, jednego z największych miast kaszubskich na ulicach którego można usłyszeć język kaszubski. Zabytkowa zabudowa centrum i parki i zieleńce otaczające stare miasto.
Pod Chojnicami 18 września 1454 roku rozegrała się największa bitwa wojny trzynastoletniej, zakończona przegraną Polaków.Mimo znacznej przewagi liczebnej niekarne wojska pospolitego ruszenia pod wodzą króla Kazimierza Jagiellończyka poniosły klęskę co opóżniło przyłączenie Pomorza do Polski o 13 lat.
Zwiedzanie zaczynamy od wizyty na chojnickim rynku otoczonym przez XVIII i XIX w. domy zdobione typowymi dla Kaszub ornamentami roślinnymi i aniołkami. W pólnocnym ciągu domów stoi neogotycki ratusz wybudowany na początku XX wieku. Ratusz góruje nad zabudową Rynku. Fasada z czerwonej cegły posiada modernistyczne dekoracje z herbem Chojnic. Ładna fontanna na rynku dodaje uroku temu miejscu.
Z rynku przechodzimy do zwiedzenia murów miejskich którymi osłonięte jest stare miasto i wracamy do Bramy Człuchowskiej. Gotycka wieża z XIV wieku początkowo służyła za wieżę obserwacyjną i bramę wjazdową do miasta. W XVI i XVII w. służyła jako więzienie. Dziś jest tu Muzeum Miejskie z eksponatami archeologicznymi, historycznymi i etnograficznymi. Stałe ekspozycje to: „Pradzieje Ziemi Chojnickiej”, „Sztuka na Kaszubach”, „Chojnice. Z dziejów miasta”.
W pogańskich Chojnicach stał posąg Swarożyca, uzbrojony we włócznię i tarczę. Wędrowny misjonarz, ujrzawszy pogańskiego bożka, wytrącił mu włócznię z dłoni. Ponieważ duchowny nie został ukarany, zawiedzeni niemocą swojego bożka dali się ochrzcić a tarczę Swarożyca powiesili nad bramą. Widniejąca na tarczy głowa tura znalazła się w herbie miasta.
Od Bramy Człuchowskiej przechodzimy do Kościoła Gimnazjalnego parafii pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela (usytuowany vis a vis Bazyliki). Ten późnobarokowy kościół został wzniesiony w latach 1733 – 1744. Twórcą kościelnej polichromii był chojnicki malarz barokowy, Franciszek Ksawery Haeflich. Obecnie prowadzona jest renowacja przepieknych wnętrz kościoła.
I Bazylika Mniejsza, najstarszy kościół w Chojnicach ma długość 46,2 m, szerokość 19,6 m, wysokość 14,6 m, trzy nawy. Wybudowano go w latach 1340 - 1360 z czerwonej cegły w stylu gotyku nadwiślańskiego (pomorskiego). Konsekracji dokonał w 1365 roku biskup Piotr z Gniezna. Ściany kościoła zdobią wykonane w roku 1957 freski, które upamiętniają ważne wydarzenia z życia parafii. W 1993 r. kościół został decyzją Jana Pawła II podniesiony do godności bazyliki mniejszej.
Wracamy na rynek i po kończąc wizytę w Człuchowie i jedziemy do Bytowa.
Bytów, dawny gród pomorski o którym wspomina już Gall Anonim jako zdobyty przez Bolesława Krzywoustego. W 1329 roku zajęty przez Krzyżaków. Prawa miejskie otrzymał w 1346 roku.Od roku 1410 po bitwie pod Grunwaldem należał ponownie do Polski i przez króla Władysława Jagiełło został przekazany księciu pomorskiemu Bogusławowi VIII, następnie w roku 1466 Kazimierz Jagiellończyk podarował go księciu szczecińskiemu Erykowi II. W latach1526-1637 wraz z całą ziemią lęborsko-bytowską był lennem Polski. W 1637roku Bytów z Lęborkiem zostaje przyłączony do Królestwa Polskiego. W 1657 roku Bytów po traktacie bydgoskim trafia pod władzę Brandenburgii, formalnie jako lenno Polski.
W 1912roku Polacy stanowili w powiecie bytowskim ok. 15% ludności i Traktat Wersalski pozostawił miasto w granicach Niemiec. W 1945roku zniszczony w 70 % Bytów włączony do Polski; niemiecką ludność miasta wysiedlono. Po 1947 roku Bytów oraz okolice został zasiedlony osadnikami z wschodniej i centralnej Polski, m.in. w ramach „ Akcji Wisła”.
Zwiedzanie zaczynamy od zamku, pokrzyżackiej twierdzy, jednej z najlepiej zachowanej w kraju.Zamek wzniesiony w 1390-1405 roku jako gotycka twierdza.Jego naroża chronione są przez trzy owalne baszty i jedną czworoboczną. W gotyckim skrzydle północnym, dawnym Domu Zakonnym mieści się Muzeum Zachodnio-Kaszubskie. Na parterze zgromadzono narzędzia rolnicze, rybackie isprzęty gospodarstwa domowego. W sali myśliwskiej na pierwszym piętrze znajdują się ozdoby myśliwskie ze srebra i leśnych trofeów, w innych salach kapliczki, obrazy, portrety a takżę goszczącą wystawę regionalnych ubiorów.
Podziemia, dziś zaadoptowane na stylową dyskotekę, w XV w. były miejscem każni. Komtur więził w nich i torturował przeciwników zakonu, z których wielu zmarło głodową śmiercią. Nic dziwnego, iż Bóg skazał okrótnego Krzyżaka na wieczne potępienie. Teraz w księżycowe noce, odziany w zbrukany krwią płaszcz, błąka się po gankach strażniczych.
Z zamku udajemy się do Galerii „Wieża”, czworobocznej, gotyckiej wieży, nakrytej namiotowym Chełmem, z maleńkimi strzelnicami i z zegarem. Ta pozostałość średniowiecznego kościoła zniszczonego w 1945 roku, służy za galerię sztuki użytkowej, ludowej i nowoczesnej. Wśród odkrytych fundamentów dawnego kościoła naprzeciw wieży jest pomnik Jana Pawła II.
Ulicą Jana Pawła II udajemy się na ulicę Kościelną do Kościoła p.w. św. Katarzyny.
Kościół p.w. św. Katarzyny, eklektyczny kościół z lat 1847-1854, zbudowany wg projektu Schindlera, na wzór kościoła św. Mateusza w Berlinie. Jest typowym przykładem trójnawowego kościoła halowego. Od północy elewacja nawy środkowej przechodzi w wysoką kwadratową wieżę zamkniętą arkadową galeryjką. Ośmioboczny trzon wieży zwieńczony stożkowym hełmem.
Do 1945 roku funkcjonował jako ewangelicki, p. w. św. Elżbiety (niem. Elisabethkirche), po II wojnie światowej, z braku swojego, przejęli go katolicy. Na uwagę zasługują organy z 1854 r. oraz dwa dzwony z lat 1820-1821, pochodzące z fundacji króla Fryderyka Wilhelma III.
… następnie udajemy się Cerkwi p.w. św. Jerzego przy ulicy Drzymały. Wnetrze można obejrzec tylko w czasie odprawiania nabożeństwa a więc tylko zdjęcia z zewnatrz i historia.
Kościół p.w. św. Jerzego z lat 1675-1685, dawna świątynia ewangelicka (niem. Bergkirche St. Georg), zbudowany charakterystycznym systemem ryglowym, obecnie, po generalnym remoncie w latach osiemdziesiątych XX wieku, cerkiew bizantyjsko-ukraińska, w której można zobaczyć tabernakulum z XVII wieku z cerkwi Surochów, ikonostas (Carskie Wrota) i kopułę kościoła w stylu architektury bizantyjskiej.
Pierwotny kościół p.w. św. Jerzego zbudowany został prawdopodobnie w drugiej połowie XV w., spłonął w 1629 roku. Dawne ocalałe wyposażenie z końca XVII i XVIII wieku znajduje się w Muzeum Zachodnio-Kaszubskim w Bytowie. Świątynię zwano "kościółkiem kaszubskim", ponieważ odbywały się tu nabożeństwa kaszubskie do 1859 roku, tu również posługę duszpasterską sprawował pastor Szymon Krofey. Tu wygłaszał kazania w języku kaszubskim oraz był autorem pierwszego katechizmu po kaszubsku.
