Gdańsk Oliwa - ponad 800 lat Katedry Oliwskiej

Gdańsk - Oliwa, Zbyszek Mat

Z dziennika podróży Michała (dzień piąty – zwiedzamy Katedrę Oliwską i ZOO ) :

..uliczki Oliwy..., Zbyszek Mat
..uliczki Oliwy..., Zbyszek Mat

Z Gdyni SKM-ką przemieszczamy się szybko do Gdańska Oliwy. Czas biegnie szybko a tyle jeszcze chcemy zobaczyć. Jesteśmy w Oliwie a więc trochę historii :

" Historia po raz pierwszy odnotowała istnienie Oliwy pod koniec XII wieku. Wtedy zaproszeni przez pomorskiego księcia cystersi założyli w małej wiosce klasztor, który z czasem stał się ważnym ośrodkiem religijnym na Pomorzu Gdańskim. Wraz z sekularyzacją opactwa w 1831 roku wciąż niewielka Oliwa straciła gwałtownie na znaczeniu. Rozrastając się nabrała charakteru miejscowości uzdrowiskowej. W 1926 roku pocysterski kościół i klasztor rozpoczął się nowy okres świetności stając się siedzibą gdańskiego biskupa. W tym samym czasie Oliwa została przyłączona do Gdańska kończąc samodzielny byt. "

, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat

Przemieszczamy się uliczkami starej Oliwy mijając kamieniczki z początku XX w. Kierując się ku słynnej Katedrze Oliwskiej przechodząc przez Park Oliwski :

" Pierwszy park w tym miejscu istniał już w XV w. ale obecny zespół ogrodowo-pałacowy powstał w I połowie XVIII wieku dzięki inicjatywie opata Jacka Rybińskiego . Ukształtowany został na wzorach francuskiej sztuki ogrodowej baroku. Uznaje się, że projekt założenia ogrodowego został wykonany przez ogrodnika Hentschla, a bezpośrednim wykonawcą był Kazimierz Dębiński, który projektował również ogrody u Izabeli Czartoryskiej-Lubomirskiej w Wilanowie.
Na osi północ-południe od strony południowej Pałacu Opatów rozpościera się najpiękniejsza i najbardziej reprezentacyjna część ogrodu- trawiasty dywan ze wzorami z nisko formowanego, ciętego bukszpanu, ozdobiony na narożach stożkami strzyżonych cisów "

, Zbyszek Mat
 w Parku Oliwskim.., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat

Dochodzimy do Katedry. Prezentowany jest krótki koncert słynnych organów oliwskich. Po wysłuchaniu w ciszy i zadumie nad 800 letnią historią zwiedzamy Katedrę :

" Sprowadzeni w 1186 roku cystersi zbudowali w Oliwie (około 1200 roku) niewielkie murowane oratorium - późniejszy kościół klasztorny. Pomimo zniszczeń związanych z napadami Prusów (1224, 1234) i Krzyżaków (1243, 1247, 1252) kościół nieustannie się powiększał, aż w trakcie odbudowy po wielkim pożarze w 1350roku rozrósł się do dzisiejszych rozmiarów.
W 1577 roku klasztor został zniszczony przez gdańskich żołnierzy - ocalały tylko mury kościoła, dlatego też bodaj całe wyposażenie katedry pochodzi z późniejszych czasów.

Po kasacie opactwa w 1831 roku kościół klasztorny stał się kościołem parafialnym.
W latach 1909-1910 przeprowadzono prace konserwatorskie oraz przebito wejście w ścianie północnej i zbudowano tam pseudobarokową kruchtę.
W 1925 roku stał się katedrą - siedzibą Biskupa Gdańskiego.
W 1976 roku katedra otrzymała tytuł Bazyliki Mniejszej, a w 1992 roku została podniesiona do rangi Archikatedry.

, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat

Do wnętrza katedry wchodzimy przez portal , przez rokokową obudowę (z 2 połowy XVIII wieku), pod balkonem chóru, na którym znajdują sie organy..
Z prawej, południowej strony katedry znajdują się budynki dawnego klasztoru - obecnie należące do Gdańskiego Seminarium Duchownego. Także znajdująca się w murach klasztornych część ogrodu klasztornego należy do Seminarium (pozostała część należy do parku oliwskiego).

Do katedry prowadzi barokowy portal z piaskowca ufundowany w 1688roku przez opata Michała Halickiego, o czym przypomina herb opata umieszczony nad wejściem.
Nad herbem znajduje marmurowa tablica wymieniająca patronów oliwskiego opactwa i kościoła oraz wspominająca konstrukcję portalu i dokonane w 1771 roku ozdobienie fasady świątyni.

Nad portalem można zobaczyć witrażowe okno, a jeszcze wyżej monogramy Maryi i Jezusa, kartusz z datą: 1771 i barokowe hełmy (zrekonstruowane po zniszczeniach wojennych i zamontowane w 1971) na ośmiokątnych wieżach.
Na prawej wieży umieszczono tablicę upamiętniającą nadanie przez papieża Pawła IV w 1976 roku tytułu Bazyliki Mniejszej.

, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat

Kościół zgodnie z regułą cysterską jest pomalowany na biało. Tylko żebrowane sklepienie przyozdobione jest złocistymi gwiazdkami, a wsporniki żeber - kolorowymi herbami dobroczyńców kościoła.
Na ścianach nawy głównej umieszczono obrazy (13 dużych i 10 małych) ze scenami z Nowego Testamentu i z życia św. Bernarda oraz portrety Apostołów, pochodzące z XVII i XVIII wieku. Niżej, na filarach, zawieszono w 2009 roku 14 obrazów Dr0gi Krzyżowej (zastępując stacje Drogi Krzyżowej z 1948 roku).
W podłodze nawy głównej znajdowało się kilka płyt nagrobnych. Te, które jeszcze można było ocalić przed zatarciem przeniesiono do nawy południowej .

Nawa północna znajduje się po lewej stronie kościoła - patrząc w kierunku ołtarza. Tak jak nawa główna liczy dziesięć przęseł długości, a nakryta jest sklepieniem gwiażdzistym - czteroramiennym. Oświetla ją osiem zamkniętych ostrymi łukami okien. W posadzce nawy znajduje się kilka płyt nagrobnych, lecz tylko niektóre z nich nie są zatarte.

, Zbyszek Mat
Katedra Oliwska, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat

Na samym początku nawy północnej, przy zachodniej ścianie, znajduje się grobowiec rodziny Kosów . Grobowiec powstał w warsztacie Wilhelma van der Blocka. Rzeżby na grobowcu przedstawiają rodzinę Kosów: Mikołaja Kosa (zm. 1599) wraz z małżonką Justyną z Konarskich oraz ich synów: Andrzeja i zmarłego w dzieciństwie Jana..

Wzdłuż północnej ściany nawy ustawione są boczne ołtarze i renesansowe ławy z XVII wieku. Także z lewej strony, pomiędzy bocznymi ołtarzami znajduje się Pieta ( z 1910 roku i feretron - Matka Boska Oliwska z 1788 roku.

Za pierwszym z bocznych ołtarzy (ołtarz Wszystkich Świętych) znajduje się Kaplica św. Jana Nepomucena zwana też Kaplicą Chrzcielną . Została dobudowana do nawy pólnocnej w latach 1610-1612. Natomiast jej rokokowy wystrój pochodzi z 1745 roku. W głównym polu ołtarza znajduje się obramowana skręconymi kolumnami (i rzeźbami świętych Floriana i Wacława) płaskorzeźba z białego stiuku przedstawiająca św. Jana Nepomucena klęczącego przed Matką Boską z Dzieciątkiem.
Na południowej (prawej) ścianie nawy umieszczono w 1970 roku płyty nagrobne , wyjęte z posadzki katedry dla zabezpieczenia przed zatarciem. Są to płyty nagrobne opatów i protektorów klasztoru żyjących w XVII i XVIII wieku.

Obok jednego z tych wejść (zachodniego) umieszczono na ścianie epitafium pierwszego gdańskiego biskupa - Edwarda O'Rourke. Obejście wokół prezbiterium czyli ambit zbudowane zostało w XIV wieku. Dawniej w ścianie pomiędzy prezbiterium a ambitem przebite były okna, ale zamurowano je w XVII wieku.

..wejście do Katedry..., Zbyszek Mat
..wejście do Katedry..., Zbyszek Mat

Po wejściu do ambitu od strony południowej możemy zobaczyć na wewnętrznej ścianie nagrobek podkomorzego Jerzego Konstantego Hülsena ufundowany przez jego syna. Nagrobek wykonany w 1760 roku z piaskowca, ma formę obelisku z herbem i popiersiem zmarłego, ustawionego na postumencie z marmurową tablicą.

Przy ścianie zewnętrznej ambitu znjadują się liczne ławy i boczne ołtarze (ufundowane w XVII wieku). Pomiędzy nimi ustawiony jest mały baldachim pochodzący z pierwszej połowy XVII wieku oraz wielki baldachim . Tradycja klasztorna mówi, iż ten drugi został osobiście wyhaftowany przez szwedzką królową Krystynę (1628-1689) jako symboliczna rekompensata za zniszczenia dokonane w Oliwie przez Szwedów. Podniebienie baldachimu przedstawia herb Oliwy oraz datę 1716, która ma być datą sprowadzenia baldachimu do Oliwy.
Dalej w ścianie wewnętrznej znajdują się drzwi prowadzące do prezbiterium (zwykle zresztą zamknięte).

Po stronie zewnętrznej widać schody. Pod nimi znajduje się krypta grobowa biskupów gdańskich. W krypcie umieszczono szczątki opata Adama Trebnica (który umarł w opini świętości) oraz zmarłych biskupów gdańskich (wszystkich oprócz bpa Carla Marii Spletta).
Nad kryptą znajduje się kaplica św. Krzyża zwana też kaplicą opacką .
Kaplica pochodzi z drugiej połowy XIV wieku, natomiast jej wystrój z wieku XVIII. Prowadzą do niej schody, ale wejście zamknięte jest barokową kratą z XVIII wieku. Owalna kaplica przykryta jest kopułą zwieńczoną latarnią. Wnętrze kaplicy ozdobione jest barwnymi stiukami. Najważniejszy jest oczywiście ołtarz ozdobiony rzeźbami tworzącymi grupę Ukrzyżowania.

W głębi prezbiterium znajduje się ołtarz główny ufundowany przez opata Michała Antoniego Hackiego w 1688 roku.
Na marmurowym cokole (wysokim na 1,80 m) ustawiono półkoliście 14 siedmiometrowych kolumn z piaskowca. W środku kolumnady znajduje się obraz Andrzeja Stecha przedstawiający Maryję i św. Bernarda jako orędowników oliwskiego opactwa.
Na kolumnach spoczywa belkowanie przyozdobione wielkim kartuszem z herbem opata Hackiego pośród 16 mniejszych kartuszy ozdobnych.
Powyżej mieści się stiukowe przedstawienie niebios pełne figur aniołów oraz postaci Starego i Nowego Testamentu. W centrum kompozycji znajduje się witraż przedstawiający Trójcę Świętą - jest to powojenne dzieło wykonane wg projektu Zofii Baudouin de Courtenay w miejsce zniszczonego w 1945 roku.

Po lewej stronie ołtarza znajduje się tabernakulum z 1735 roku.

..i portal nad wejściem.., Zbyszek Mat
..i portal nad wejściem.., Zbyszek Mat

Dalej znajdują się renesansowe stalle (fundacja opata Dawida Konarskiego. Dębowe, dwupoziomowe ławy są pozostałością po zespole ław klasztornych.
Na ścianach prezbiterium znajdują sie malowidła (przedstawiające fundatorów i dobroczyńców klasztoru (ksiąząt pomorskich, królów Polski oraz Wielkiego Mistrza von Knipprode i margrabiego brandenburskiego Waldemara).
Starsze malowidła, naścienne, (wykonane w latach 1583-1587 z inicjatywy opata Kacpra Geszkaua) przykryte są tablicowymi obrazami autorstwa Hermanna Hahna, który na nowo opracował portrety po 1613 roku.
Pośrodku prezbiterium znajduje się wejście do krypty grobowej kryjącej szczątki zakonników i niektórych książąt pomorskich.
Obok płyty przykrywającej kryptę stoi współczesny ołtarz pełniący rolę głównego ołtarza katedry. "

Dnia by mało, aby zobaczyć to wszystko a jeszcze wizyta w ZOO:

..nawa główna..., Zbyszek Mat
..i widok na Ołtarz Główny..., Zbyszek Mat
Grobowiec Rodziny Kosów, Zbyszek Mat

W zoo w Oliwie można obejrzeć wiele ciekawych gatunków zwierząt, podziwiać uroki krajobrazu, przejechać się ciuchcią retro (szczególnie lubiane przez najmłodszych), odbyć przejażdżkę na koniu. Ogród zoologiczny zapewnia wiele atrakcji dzieciom. W "Małym zoo" zwierzęta można nie tylko oglądać, ale dotknąć, pogłaskać i nakarmić. Zwierzęta są zazwyczaj okazami osieroconymi, odrzuconymi przez stado. Gdy stają się dorosłe, nie chcą wracać i zostają między ludźmi. Szczególnie dużym powodzeniem cieszy się lama Dzidek oraz świnia wietnamska Hiacynta. W zoo znajduje się również park linowy "Małpi Jar".

Dzień kończymy udając się do Sopotu do Aqua Parku. Po godz. 22:00 jesteśmy na kwaterze.

..Nawa Północna.., Zbyszek Mat
..Nawa Północna.., Zbyszek Mat

Michał Krajnik

..i Ołtarz Wszystkich Świętych.., Zbyszek Mat
Kaplica św. Jana Nepomucena.., Zbyszek Mat
..Pieta.., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
Ambona z XV w. ufundowana przez Opata Jacka Rybińskiego.., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
Krypta Biskupów Gdańskich..., Zbyszek Mat
..wejście do krypty.., Zbyszek Mat
Ołtarz nad kryptą ..., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
..Ołtarz Główny.., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
 ..stalle...., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
..widok na organy..., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
..jedna z bocznych kaplic..., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
..na przystanku - jedziemy do ZOO..., Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
W Oliwskim ZOO, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
Pomnik Michała Massalskiego - założyciela Ogrodu Zoologicznego w Oliwie, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
, Zbyszek Mat
Avatar użytkownika Zbyszek Mat
Zbyszek Mat
Komentarze 4
2011-05-28
Moje inne podróże

Komentarze

Zostaw swój komentarz

Avatar użytkownika Zbyszek Mat
Zbyszek Mat
16 czerwiec 2011 20:49

Witam Pani Dominiko

Dziennik pisał Michał. Nie było to łatwe wymusić to na nim, bo zawsze są sprawy ważniejsze. A to PSP, a to „ wiesz w tej grze to…”  itd. Udało się i dziennik z tej podróży powstał. Oczywiście doszlifowujemy teraz treść aby po czasie można wrócić do wspomnień. Z przyjemnością czytałem również opisy z Pani podróży i myślę że wiele jest jeszcze nie opisanych. Zachęcam do podzielenia się wspomnieniami z bracią krajtroterską. Twain is the best.

Pozdrawiam

Zbyszek Mat

Avatar użytkownika Dominika
Dominika
16 czerwiec 2011 11:53

Panie Zbyszku,

Bardzo podoba mi się dziennik prowadzony przez pana wnuka. Podziwiam ,że potrafi on tak ciekawie opisywać. Pozdrawiam.

Avatar użytkownika Zbyszek Mat
Zbyszek Mat
16 czerwiec 2011 10:09

Witam Moniko

Tak, jest to duża jego zasługa, a ja muszę "grzebać" w informacjach aby zaspokoić jego ciekawość. Przy okazji i ja zaglądam do miejsc ciekawych o których wiele słyszałem ale nigdy nie było mi dane je odwiedzić. Myślę nie raz, że może łatwiej mógłbym opisać wiele miejsc z moich wojaży za granicą niż u nas. A przecież ta Polska jest taka piękna, ale oglądana nie z okien hoteli i z " szybkim przewodnikiem- proszę dalej ', ale z tej drugiej strony, kiedy można przystanąć, pogadać i często zadumać się nad minionymi czasami.

Pozdrawiam Moniko życząc niezapomnianych wspomnień z przebytych i przyszłych miejsc pobytu.

Zbyszek Mat


15 czerwiec 2011 16:08

Zbyszku !

Podziękuj wnukowi za tak ciekawe prowadzenie dziennika . Można się z niego o gdańskiej oliwie ciekawych rzeczy dowiedzieć . A tobie przelewania tego do bloga . Pozdrawiam Monika B.

Zwiedzone atrakcje

Gdańsk - Oliwa

Zaczarowane Podróże - dawniej podroze.polskieszlaki.pl
Copyright 2005-2024