ZAMKI JURY KRAKOWSKO – CZĘSTOCHOWSKIEJ
Wycieczkę zaczynam w Krzeszowicach, gdyż tam mieszkają moi rodzice, ale równie dobrze można zacząć w Krakowie.1 DZIEŃ
CZERNA - klasztor Karmelitów Bosych
Zespół klasztorny ufundowany przez Agnieszkę z Tenczyńskich Firlejową w 1631 r. wznosi się wśród lasu, na prawym (zach.), stromym zboczu doliny Eliaszówki. Tam już w 1629 roku karmelici bosi dostali od wojewody tarnowskiego Jana Tęczyńskiego tereny na budowę eremu. Postawili wtedy 12 osobnych domków-pustelni, otoczonych 4-kilometrowym kamiennym murem.
W barokowym klasztorze i kościele św. Eliasza znajduje się wiele szczegółów architektonicznych i elementów wyposażenia z czarnego marmuru dębnickiego (m.in. barokowy ołtarz z czarnego marmuru dębnickiego, ciekawe antepedia w ołtarzach). W ołtarzu głównym znajduje się obraz Tomasza Dolabelli.
Przy kościele klasztornym murowanym w 1631-40 r. jest kaplica, poświęcona pamięci błog. ojca Rafała (Józefa Kalinowskiego), członka Rady Narodowej w powstaniu styczniowym w 1863, później zesłańca syberyjskiego, w końcu karmelity bosego w Czernej, beatyfikowanego w 1983.
Klasztor murowany powstał w latach 1631 - 50, następnie nadbudowany w dwóch etapach w XX w.
Studnia z 1644 - 56 r. głębokość 36 m., kuta w skale, nakryta kopulastym dachem.
Zamek w Korzkwi - warownia rycerska
Zamek w Korzkwi - warownia rycerska, znajdująca się w Korzkwi (ok. 15 km na północ od Krakowa).
Historia zamku sięga XIV wieku. W 1352 roku Jan z Syrokomli zakupił wzgórze Korzkiew i wybudował na nim wieżę, pełniącą funkcję obronną i mieszkalną. Kolejnymi właścicielami byli: Szczepan Świętopełk z Irządz, kupiec Piotr Krupka, rodzina Zborowskich i Ługowskich. Pod koniec XV wieku, w XVI wieku oraz 1720 roku (właścicielami byli wówczas Jordanowie), budowla została przebudowana. Zamek znajdował się następnie w rękach Wesslów i Wodzickich, a pod koniec XIX wieku popadł w ruinę. Od 1997 jego właścicielem jest architekt Jerzy Donimirski, który podjął się odnowienia i odbudowania zamku.
Obecnie trwają prace budowlane na zamku, który pełni także rolę hotelu. Planowana jest także odbudowa mieszczącego dawniej w pobliżu zamku dworu, stawów, stworzenie małego muzeum i skansenu.
Jak dotąd zrekonstruowano mury obronne dolnego zamku, ściany wszystkich zamkowych budynków, dziedziniec oraz drewniane ganki wokół murów. Dziedziniec jest częstym świadkiem turniejów rycerskich, tańców dworskich oraz koncertów i biesiad, natomiast z zamkowej wieży roztacza się wspaniały widok na okolicę.
Ojców - zamek królewski
Zamek w Ojcowie powstał po roku 1354 z fundacji Kazimierza Wielkiego. Trzon pierwotnej warowni, położonej na wzgórzu, na prawym brzegu Prądnika, stanowiła ośmiokątna wieża wzniesiona z kamienia. Była ona trzypiętrowa i miała około 13 m wysokości. Budynek mieszkalny znajdował się przy kurtynie wschodniej, a wjazd przez wieżę bramną prowadził od zachodu, poprzedzony drewnianym mostem wspartym na trzech parach murowanych filarów. Całość była otoczona kamiennym murem obronnym, biegnącym po krawędzi wzgórza. W 1400 roku zostało utworzone starostwo niegrodowe z siedzibą na zamku, a funkcję starostów pełnili przedstawiciele najważniejszych rodów małopolskich.
Lustracja z 1620 roku stwierdza zły stan budowli, jednocześnie mówi że starosta Mikołaj Koryciński podjął prace remontowe. Po Korycińskich starostwem władali kolejno od 1676 roku; Warszyccy, Męcińscy i Morscy. W 1721 roku starostą był Bogusław Łubieński, a ostatnim, Załuski. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamek popadł w całkowitą ruinę, a w 1829 roku zaczęła się jego rozbiórka. Pod koniec XIX i na początku XX wieku przeprowadzono prace zabezpieczające, zmierzające do odbudowy warowni, jednak projekty te nigdy nie zostały zrealizowane. Do dziś zachowała się wieża bramna i ośmiokątna oraz fragmenty muru obronnego i fundamenty domu mieszkalnego.
Ojców jest położony w Dolinie Prądnika, 17 km na północ od Krakowa. Zamek znajduje się w centrum miejscowości.
2 DZIEŃ
Pieskowa Skała – zamek królewski
Zamek w Pieskowej Skale został zbudowany z fundacji Kazimierza Wielkiego. Poraz pierwszy pojawia się wzmianka o zamku w 1315 roku. Głównym elementem pierwotnego założenia była wieża na planie kwadratu, wzniesiona na wyniosłej skale ( 420 m n.p.m.) nad doliną Prądnika. Towarzyszyły jej inne budowle otoczone murem obronnym. W końcu XV wieku od strony wschodniej wzniesiono dwie cylindryczne baszty, z których południowo-wschodnia mieściła bramę wjazdową. W 1422 roku na mocy dokumentu wydanego przez Władysława Jagiełłę, właścicielami zamku zostaje rodzina Szafrańców, która władała nim do początku XVII wieku. W XVI wieku Szafrańcowie przebudowali zamek nadając mu cechy renesansu. Powstało wtedy czteroskrzydłowe założenie otaczające dziedziniec z krużgankami, oraz nowa brama wjazdowa od wschodu.
Po Szafrańcach od 1608 roku właścicielem zamku był Maciej Łubieński, następnie Barbara Sośnicka i Samuel Śladkowski, a po nich Zebrzydowscy, którzy po 1640 roku zbudowali od strony wschodniej dwa bastiony z bramą wjazdową. W 1655 roku warownię opanowali i zniszczyli Szwedzi. Kolejni właściciele, Wielopolscy podjęli prace renowacyjne, przerwane znowu w 1702 roku przez Szwedów, a w 1718 roku warownię niemal doszczętnie zniszczył pożar. Od 1842 roku Pieskową Skałę posiadali Mieroszewscy.
W okresie ich rządów zamek dwukrotnie niszczyły pożary i mimo odbudowy w latach 1864-77 rezydencja zaczęła z wolna popadać w ruinę. W 1902 roku zamek kupiła spółka, założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego i urządzono w nim pensjonat. Po II wojnie światowej w latach 1948-68 odrestaurowano zamek w stylu renesansowym i do dziś pełni on funkcje muzealne.
Pieskowa Skała jest południową częścią wsi Sułoszowa i leży w dolinie Prądnika 25 km na północ od Krakowa.
Rabsztyn – zamek królewski
Z powodu braku źródeł pisanych nie można stwierdzić kto był fundatorem zamku, ani kiedy go zbudowano. Prawdopodobnie wzniesiony został w XIV wieku. Zbudowany z kamienia wapiennego, na szczycie wzniesienia, składał się z z cylindrycznej wieży usytuowanej wewnątrz nieregularnego obwodu murów obronnych. Wjazd do zamku prowadził od północy przez most na filarach i wieżę bramną. Budynki mieszkalne znajdowały się wzdłuż kurtyn południowej i wschodniej. Zamek był siedzibą starostów, między innymi : Melsztyńskich, Tęczyńskich, Myszkowskich.
Na początku XVII wieku został rozbudowany przez starostę Zygmunta Myszkowskiego lub Mikołaja Wolskiego, wzniesiono wtedy zamek dolny. W 1657 roku zamek został spalony przez Szwedów i od tego czasu przestał pełnić funkcje starostwa i zaczął popadać w ruinę. Do dziś zachowały się ruiny murów obwodowych, ruiny bramy wjazdowej i resztki donżonu.
Rabsztyn jest położony 4km na północ od Olkusza. Zamek znajduje się na wzgórzu po prawej stronie drogi.
Ogrodzieniec – gotycki zamek rycerski
Najpiękniejszy i największy zamek Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Jego kubatura wynosi aż 32000 m3, to trudno opisać, to trzeba zobaczyć!
Warto pamiętać, że zamek nie znajduje się w miejscowości Ogrodzieniec lecz 2 km dalej na wschód, w Podzamczu. Wchodząc przez bramę na bardzo obszerne warowne przedzamcze po lewej stronie mamy pozostałości stajni i wozowni. Przed wieżą bramą do zamku górnego zachował się mały fragment fosy. Kiedyś był tu most zwodzony, dzisiaj nieopodal postawiono szpecące cały widok budki WC. Sama wieża przylega do skał, ma 6 kondygnacji i widać w niej strzelnice kluczowe. Mieściła się niej m. in. kaplica.
Arkadowy dziedziniec główny zamku jest przepiękny, ze wszystkich stron otoczony wysokimi kamiennymi murami z otworami okiennymi. Kiedyś zdobiły je jeszcze krużganki, ale nic już z nich niestety nie zostało. W najniższych i najwyższych kondygnacjach urządzono pomieszczenia gospodarcze oraz komnaty służby. Sale reprezentacyjne znajdowały się na drugim piętrze. W narożniku płd.-wsch. stoi potężna cylindryczna wieża. Od południa dobudowany jest budynek zwany Kurzą Stopą.
Każde skrzydło zamku jest udostępnione zwiedzającym, na wyższe partie prowadzą schody, jest więc wiele do zobaczenia. Są też komnaty podziemne, gdzie mieścił się kiedyś zaawansowany system chłodni. Obok nich znajduje się muzeum lalek. Na zachowanych murach można dostrzec wiele detali kamieniarki renesansowej i barokowej. Ruiny otoczone są murem obwodowym długim na 400 m, połączonym z fantastycznymi skałkami wapiennymi, do których przylegają portale z kartuszami herbowymi Bonerów. Między skałkami prowadzi ścieżka spacerowa.
3 DZIEŃ
Siewierz - zamek biskupów krakowskich
Pierwotny zamek w Siewierzu wznieśli książęta śląscy w pierwszej połowie XIV wieku. W latach 1337-1443 był on jedną z głównych siedzib książąt cieszyńskich i świdnicko-jaworskich. W 1443 roku biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki kupił Księstwo Siewierskie od księcia cieszyńskiego, Wacława I. W latach 1433-1790 Księstwo Siewierskie było niezależne od Polski z własnym sejmem, prawem, wojskiem, mennicą a kolejni biskupi rządzili więc w Siewierzu nie jako biskupi, lecz jako świeccy książęta (w oparciu o prawo świeckie, a nie kościelne). Zamek powstał na sztucznym wzniesieniu wśród podmokłych łąk prawego brzegu Czarnej Przemszy, na miejscu wcześniejszego grodu. Na dziedzińcu wzniesiono cylindryczną wieżę otoczoną murem obwodowym z bramą wjazdową od strony południowej. Około roku 1518 zbudowano nową wieżę bramną od strony północnej.
W latach 30-tych XVI wieku rozebrano cylindryczną wieżę, a pozyskany materiał użyto do wzniesienia południowego i zachodniego skrzydła. Budowla uzyskała wtedy kształt renesansowej rezydencji. W 1575 roku biskup Franciszek Krasiński otoczył zamek dodatkowym murem, a międzymurze zasypano ziemią, tworząc taras dla artylerii, a także bramę wjazdową wzmocniono barbakanem. W XVII wieku zamek zaczął podupadać.
Po zniszczeniach wojennych podjęto próbę restauracji budowli, lecz nie zahamowano jej powolnego upadku. Ostatnim rezydentem na zamku był biskup Feliks Paweł Turski, który opuścił ostatecznie zrujnowaną siedzibę w 1800 roku. W latach 50-tych i 70-tych XX wieku podjęto prace zabezpieczające. Kolejne prace zabezpieczające wykonano w latach 1998-2002. Obecnie zamek stoi jako trwała ruina. 29.08.2007 roku ruszyły prace przy konserwacji wieży, które będą ukończone w listopadzie, natomiast w przyszłym roku ruszą prace przy pozostałych murach zamku. W przyszłości ma nastąpić odbudowa mostu zwodzonego. Miejmy nadzieję że już niedługo będzie on otwarty dla zwiedzających jako trwała ruina.
Siewierz jest położony 30 km na północ od Katowic przy drodze nr.1 do Częstochowy. Ruiny zamku znajdują się na południowy-wschód od centrum.
Morsko - zamek Bąkowiec
Zamek Bąkowiec w Morsku został zbudowany na skalnym ostańcu przez króla Kazimierza Wielkiego, lub co bardziej prawdopodobne, księcia Władysława Opolczyka Przed 1389 rokiem. Warownię wzniesiono z łamanego, miejscowego wapienia. Składała się ona z kilku budynków otoczonych murem obronnym, biegnącym po krawędzi ostańca. Od strony północno-zachodniej przylegał do wzgórza dziedziniec gospodarczy otoczony fosą i wałem ziemnym. Na początku istnienia zamek pełnił funkcję państwowej strażnicy. W dokumencie z 1390 roku występuje Mikołaj Strzała jako właściciel warowni.
Przez wieki właściciele zamku zmieniali się często i trudno obecnie stwierdzić kiedy budowla przestała pełnić funkcje obronnej rezydencji. W latach 1929-33 wzgórze z ruinami kupił arch. Witold Czeczott i dobudował do południowego zbocza budynek mieszkalny. Obecnie ruiny znajdują się na terenie Ośrodka Rekreacyjnego "Morsko".
Morsko jest położone 12 km na północny-wschód od Zawiercia. Z Zawiercia należy się kierować na Włodowice, a następnie na Ośrodek Rekreacyjny "Morsko".
Bobolice - zamek królewski
Budowę zamku w Bobolicach przypisuje się królowi Kazimierzowi Wielkiemu, co potwierdza Janko z Czarnkowa, oraz Jan Długosz w zestawieniu obronnych fundacji tegoż władcy. W roku 1370 właścicielem zostaje Władysław Opolczyk z nadania Ludwika Węgierskiego. Po dziewięciu latach przekazuje go Andrzejowi Schony z Barlabas. W 1391 warownia zostaje przyłączona do dóbr królewskich przez Władysława Jagiełłę. Pod koniec XIV i w XV wieku zamkiem władali Szafrańcowie, Trestkowie, oraz Krezowie, a w XVI Chodakowscy, Męcińscy i Myszkowscy. W XVII wieku, w okresie "potopu" szwedzkiego, zamek zaczął popadać w ruinę. W 1700 roku był jeszcze wykorzystywany przez dzierżawcę J. Rutkowskiego, a następnie został opuszczony.
Zamek został zbudowany z wapienia na skalistym wzgórzu (380 m.n.p.m). W najwyższym miejscu wzniesiono dom mieszkalny do wysokości drugiego piętra, wzmocniony półkolistymi basztami. Od południa dostępu strzegła wieża bramna, do której można się było dostać po zwodzonym moście przerzuconym nad suchą fosą. Przed fosą znajdowało się przedzamcze, zarówno jak sam zamek, otoczone nieregularnym murem obronnym.
Do naszych czasów zamek przetrwał w malowniczej ruinie. W 2001 obecni właściciele, bracia Laseccy rozpoczęli jego odbudowę z przeznaczeniem na cele hotelarsko-gastronomiczne. Odbudowano dotychczas wieżę bramną i fragmenty murów obronnych.
Zamek położony jest na północ od wsi, a same Bobolice leżą na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej ok. 12 km na wschód od Żarek i 14 km na zachód od Lelowa.
Mirów - zamek królewski
Zamek w Mirowie zbudowano za panowania Kazimierza Wielkiego, lecz co do fundatora nie ma jednomyślności. W 1405 roku po raz pierwszy dokument wspomina istnienie zamku z burgrabią Sasinem. Zamek górny został wzniesiony na wysokiej skale na planie zbliżonym do trapezu z wieżą od strony południowo-zachodniej, wtopionej w mury do trzeciej kondygnacji. U podnóża skały znajdował się zamek dolny, otoczony murem obronnym z wjazdem od strony południowo-wschodniej poprzedzonym mostem zwodzonym przerzuconym nad fosą. Od wschodu wzniesiono na zamku dolnym wieżę mieszkalno-obronną, a w części północno-wschodniej znajdowała się baszta na rzucie czworoboku. Warownia była zbudowana z łamanego wapienia.
Przez cały XV wiek dziedzicami Mirowa byli Koziegłowscy, a po nich Myszkowscy. Od połowy XVII wieku zamek należał do Męcińskich. W czasie "Potopu" Szwedzi zniszczyli i spalili warownię i choć została ona odbudowana to w XVIII wieku została opuszczona i popadła w ruinę. W latach 1960-62 przeprowadzono prace konserwatorskie i zabezpieczono to co zostało w formie trwałej ruiny.
Mirów jest położony na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej ok. 45 km na południowy-wschód od Częstochowy. Jadąc drogą nr 792 z Żarek do Kroczyc, należy w Katowicach skręcić w lewo.
4 DZIEŃ
Olsztyn k/Częstochowy – zamek królewski
Jan z Czarnkowa i Jan Długosz przypisują fundację zamku Kazimierzowi Wielkiemu, lecz ostatnio część badachy identyfikuje go jako zamek Przymiłowice wspomnianym w dokumentach procesowych z 1306 roku. Nowa nazwa - Olsztyn - pojawia się dopiero od 1341 roku. Najstarsza część warowni, zamek górny, wzniesiony z miejscowego wapienia na szczycie skalistego wzgórza, składał się z cylindrycznej wieży o średnicy 8 m i wysokości 20 m wzniesionej w narożniku południowo-wschodnim i domu mieszkalnego, zamykającego dziedziniec od południa. Wejście prowadziło przez bramę usytuowaną obok wieży. Całość była otoczona murem obronnym na planie czworoboku. Równocześnie z zamkiem górnym powstał zamek średni pełniący początkowo funkcje gospodarcze. Składał się on z wieży bramnej, mostu prowadzącego do zamku górnego, wieży na środku dziedzińca i zabudowań gospodarczych. Na początku XVI wieku został wydzielony zamek dolny i dwa podzamcza gospodarcze otoczone murami i fosami. Zamek ochraniał granice państwa od strony Śląska i Czech oraz służył jako więzienie, w jego lochach Kazimierz Wielki osadził wojewodę poznańskiego Maćka Borkowica. W 1370 roku król Ludwik Węgierski oddał zamek w lenno Władysławowi Opolczykowi i dopiero w 1391 roku Władysław Jagiełło odzyskał warownię po trzydniowym oblężeniu. Później dobra olsztyńskie uzyskały status starostwa niegrodowego. Pierwszym starostą był Jan Szczekocki, a po nim m.in. Mikołaj Szydłowiecki, Piotr Opaliński oraz Jan i Joachim Ociescy. W 1587 roku zamek oparł się szturmowi arcyksięcia Maksymiliana, a w 1656 roku zdobyli i spustoszyli go Szwedzi i odtąd pozostawał w ruinie W 1722 roku zaczęto rozbiórkę murów, a pozyskany materiał użyto do budowy kościoła. Obecnie zamek jest własnością gminy i po zabezpieczeniu go w formie trwałej ruiny, został udostępniony do zwiedzania.
Olsztyn jest położony 10 km na południowy-wschód od Częstochowy przy drodze nr.46 do Szczekocin. Ruiny zamku, widoczne z daleka wznoszą się na wzgórzu nad miejscowością.
Częstochowa – Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny
Jasna Góra (łac. Clarus Mons) – zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie. Jest jednym z najważniejszych miejsc kultu maryjnego. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem pochodzący z Bełza. Od XV wieku w katolicyzmie – szczególnie polskim – Maryja czczona jest jako Matka Boża Królowa Polski. Prawdopodobnie przechowywano tam relikwie św. Wojciecha.
Szczególne znaczenie to miejsce ma dla Polaków od 1 kwietnia 1656, gdy Jan Kazimierz złożył śluby lwowskie, powtórzone 26 sierpnia 1956 w Jasnogórskich Ślubach Narodu Polskiego, (które napisał internowany w Komańczy Stefan Wyszyński 16 maja 1956). Po złożonych ślubach lwowskich Jan Kazimierz 16 marca 1657 przybył na Jasną Górę i tam modlił się o uratowanie Rzeczypospolitej przed protestanckimi wojskami szwedzkimi i węgierskimi. W tym dniu doszło do skutecznej obrony Krosna przed wojskami Rakoczego.
Jasna Góra od setek lat jest ważnym centrum pielgrzymkowym.
Początki istnienia klasztoru sięgają roku 1382, kiedy to książę Władysław Opolczyk sprowadził paulinów z Węgier do dawnego kościoła parafialnego na mocy dekretu książęcego z 9 sierpnia tego samego roku oraz dokonał fundacji klasztoru.
Nazwa Jasna Góra została nadana klasztorowi przez węgierskich paulinów na pamiątkę macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie. Wzięła się stąd, że klasztor znajduje się na jasnym wapiennym wzgórzu położonym 293 m n.p.m.
