Boguszów - Gorce

Boguszów jeszcze po wojnie nazywał się Boża Góra, co było tłumaczeniem jego niemieckiej nazwy Gottesberg. Tworzą go stare górnicze osiedla - Boguszów (jedyne o charakterze miejskim), Gorce, Stary Lesieniec oraz Kuźnice Świdnickie, położone miedzy Górami Wałbrzyskimi i Kamiennymi.
Boguszów ma najwyżej położony rynek i ratusz w Polsce (594 m). Po wielu pożarach nie zachowały się jednak zabytki. Większość domów pochodzi z XIX w. Jedynie niedaleko rynku stoi ładny, jednonawowy barokowy kościół św. Trójcy oraz zrujnowany kościół poewangelicki.
Na szczególną prezentację zasługuje część staromiejska, objęta strefą “A” ochrony konserwatorskiej, m.in. Ratusz Miejski z 1731 r. powstały na miejscu spalonej gorzelni. W ratuszu znaleźć możemy XIX wieczne meble, które to stoją sobie w gabinecie burmistrza. Ciekawym obiektem jest też kościół p.w. Św. Trójcy z około 1535 r. przebudowany w 1723 r. w stylu barokowym, a w nim ambona z 1770 r. oraz chrzcielnica. Kościół jest świątynią jednonawową zbudowaną na planie krzyża łacińskiego, z wieżą od zachodu. Wnętrze kościoła jest sklepieniem kolebkowym i ma dość bogate wyposażenie.
W mieście zachowało się jeszcze tylko kilka zabytkowych domów, gdyż dawna zabudowa miasta uległa w ciągu wieków zniszczeniu po przez liczne pożary i obecnie przeważa zabudowa XIX – wieczna. Wśród zabytkowych budynków uwagę zwraca dom mieszkalny z końca XVIII wieku, przebudowany w II poł. XIX w. Przy ul. Fornalskiej 9, o formach klasycystycznych, dom przy tej samej ulicy pod nr 31, na którym znajdują się herby Boguszowa i inicjały J.G. tzw. Dom Gutenberga, a także domy pod nr 35 i 37.

Najstarszą częścią tego dziwnego miasta jest Boguszów. Powstał prawdopodobnie w XIII w. w czasie kolonizacji Księstwa Świdnicko-Jaworskiego. W XIV w. rozwijało się tu górnictwo rud ołowiu, potem eksploatowano złoża srebra, jednak gdy złoża te się wyczerpały, zaczęto eksploatować węgiel kamienny. Zbudowano też koksownię, a w połowie XIX w. odkryto złoża barytu. W 1866 r. doprowadzono część linii kolejowej Wrocław –Wałbrzych - Jelenia Góra.

Po II wojnie światowej kontynuowano wydobycie węgla i barytu. Miasteczko jednak traktowane było jak dojna krowa i zaczęło podupadać. Wydobycia węgla kamiennego ostatecznie zaniechano w 1992 r. Kopalnia barytu została nie dawno również zlikwidowana. Działa tu jeszcze browar i parę mniejszych firm, lecz wyraźnie widać, że przemysłowa formuła rozwoju miast się wyczerpała.

Lokalne władze usiłują teraz zainteresować Boguszowem Gorcami turystów i sportowców. Na Chełmcu i Mniszku wytyczono szereg tras rowerowych i zorganizowano ścieżkę zdrowia. Na stokach Dzikowca działa wyciąg narciarski oraz Ośrodek Sportów Lotniarskich. W szkole nr 1 jest sztuczna ściana wspinaczkowa. W Lesieńcu nad stawami utworzono tereny rekreacyjne. W czerwcu organizowana jest niezwykła impreza na skalę kraju - Górski Marszobieg na 100 km, tzw. Sudecka Setka, w której twardziele z Polski i nie tylko przez noc i dzień pokonują niewyobrażalną trasę grzbietami Gór Wałbrzyskich i Kamiennych.