Mielnik malowniczo położony nad Bugiem jest obecnie wsią liczącą niecały tysiąc mieszkańców, ale przez kilka wieków był miastem o istotnym znaczeniu w dziejach Rzeczpospolitej. Może być wspaniałym miejscem wypoczynku dla wszystkich szukających ciszy, spokoju, czystego powietrza, kontaktu z przyrodą i pięknych widoków.
Mielnik znajduje się na południowym krańcu województwa podlaskiego, na Wysoczyźnie Drohickiej, na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu. Położony jest na falisto-pagórkowatej równinie urozmaiconej wzgórzami morenowymi, z których najwyższe to Góra Uszeście.
Nazwa miejscowości może nawiązywać do młynów wodnych („mielników”) na Bugu, ale bardziej prawdopodobne, że pochodzi od staroruskiego słowa „mieł” oznaczającego kredę. Mielnik z kredą jest mocno związany. Położony jest na skałach kredowych, które „od zawsze” były tu eksploatowane. Do dzisiaj w Mielniku czynna jest odkrywkowa kopalnia kredy i działają Mielnickie Zakłady Kredowe.
Na początku lipca organizowane są Dni Mielnika, a w sierpniu Muzyczne Dialogi nad Bugiem. Przez Mielnik przebiega Szlak bunkrów.
Historia Mielnika
Najstarsze ślady pobytu człowieka w okolicach Mielnika pochodzą z okresu neolitu. Początki stałego osadnictwa sięgają XI wieku. Nazwa Mielnik pojawia się najwcześniej w 1240 roku, gdy Tatarzy zniszczyli gród mielnicki i w 1260 roku, gdy książę halicko-włodzimierski Daniel modlił się w mielnickiej cerkwi. Pierwsza wzmianka o istnieniu zamku w Mielniku datowana jest na 1379 rok.
W 1440 roku Mielnik otrzymał prawa miejskie chełmińskie, a w 1501 roku prawa miejskie magdeburskie. Okres świetności miasta przypada na czasy panowania Jagiellonów. Mielnicki zamek nieraz odwiedzali królowie. Przebywał tu Kazimierz Jagiellończyk, na koronę polską czekał Aleksander Jagiellończyk i Zygmunt nazwany później Starym. W Mielniku w 1501 roku został podpisany dokument unii mielnickiej łączący Polskę i Litwę w jedno państwo poprzez osobę tego samego władcy wybranego na wspólnej elekcji. Unia mielnicka nie weszła w życie, ale dzięki niej Mielnik na trwałe zapisał się w historii. W 1569 roku został włączony do Korony Polskiej.
W II połowie XVII wieku najazdy szwedzkie, a później wyprawy wojsk siedmiogrodzkich i moskiewskich spustoszyły miasto. Zniszczenia wojenne i zarazy dziesiątkujące mieszkańców przyczyniły się do schyłku świetności nadbużańskiego grodu. W 1934 roku Mielnik utracił prawa miejskie i do dziś pozostaje wsią.
Zabytki w Mielniku
- Ruiny kościoła zamkowego Trójcy Świętej - ufundowany w 1420 roku przez księcia Witolda, wielokrotnie niszczony i odbudowywany, po pożarze z 1915 i rozbiórce w czasie II wojny światowej pozostał trwałą ruiną
- Kościół rzymskokatolicki Przemienienia Pańskiego - neobarokowy, zbudowany w latach 1913-1920
- Cerkiew prawosławna Narodzenia Bogarodzicy z lat 1821-1823, budowana jako unicka klasycystyczna, przebudowana na styl bizantyjsko-rosyjski
- Prawosławna kaplica cmentarna Matki Bożej Opiekuńczej - drewniana z 1777 roku
Atrakcje w Mielniku
- Odkrywkowa kopalnia kredy 0 czynna do dzisiaj, najlepiej oglądać ją z tarasu widokowego przy ul. Dubois
- Rezerwat Góra Uszeście - utworzony na najwyższym wzniesieniu Wysoczyzny Drohickiej (204 m n.p.m.) o tej samej nazwie w celu ochrony roślinności kserotermicznej
- Góra Zamkowa - z pozostałościami grodziska z XI wieku i resztkami kaplicy św. Aleksandra na szczycie, doskonały punkt widokowy na dolinę Bugu
- Wieża widokowa w okolicy ul. Polnej - piękna panorama Ziemi Mielnickiej
- Przeprawy promowe Mielnik – Zabuże i Niemirów – Gnojno (czynne sezonowo, informacje na stronie gminy)
Anna Piernikarczyk to absolwentka Geografii na Uniwersytecie Śląskim. Autorka przewodników turystycznych Polska rodzinna (wyd. Pascal) oraz Jura. Od Częstochowy do Krakowa (wyd. Compass). Fotograf i łazik z natury. Zakochana w polskich krajobrazach i atrakcjach.
