Gorlice atrakcje. Kapliczka z lampą, murale i ropa naftowa w Mieście Światła
Gorlice Miasto Światła. To tutaj zajaśniała pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa! To małopolskie miasto jest bardzo przyjemne. Niesamowicie zaciekawiła nas jego historia, jest nietypowa i przejmująca, a do tego chwyciły nas za serce murale i Festiwal folkowy 4 Strony Karpat, który w sierpniu ożywia gorlicki rynek. Miasto leży pomiędzy Nowym Sączem i Jasłem, u stóp Beskidu Niskiego, wśród wzgórz Beskidu Gorlickiego. Najwyższy szczyt Gorlic to Łysa Góra o wysokości 441 m n.p.m. Gorlice to jeden z głównych punktów na Karpacko-Galicyjskim Szlaku Naftowym, który powstał, by upamiętnić fakt, że ten region jest kolebką światowego przemysłu naftowego.
Historia Gorlic. Początki rewolucji czarnego złota i I wojna światowa bitwą pod Gorlicami
Kto by pomyślał, że nie na Bliskim Wschodzie, a w Gorlicach, małym galicyjskim miasteczku, rozpoczęła się rewolucja czarnego złota. Czarna maź znana była od wieków, ale nikt nie potrafił jej tak naprawdę wykorzystać w sposób powszechny dla wszystkich. Dokonał tego w połowie XIX wieku Ignacy Łukasiewicz, który w gorlickim ratuszu, w dzierżawionej aptece dokonywał wielu doświadczeń, czasem "palących" i odkrył naftę doskonałą, którą można było bezpiecznie wykorzystać na szerszą skalę. Nie robił tego tylko dla zysku. Był znany jako filantrop i chciał poprawić bezpieczeństwo zwykłych ludzi. I tak pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa przez niego skonstruowana została zawieszona w Gorlicach w 1854 roku. To wydarzenie uznaje się za symboliczny początek światowego przemysłu naftowego. Wówczas o ropie mówiono olej skalny, nawet sam Łukasiewicz nigdy słowa ropa nie użył. Przynajmniej nie o tej mazi, bo być może mówił o rzece, która przez Gorlice płynęła, a której nazwa już wówczas brzmiała właśnie Ropa. Czyżby to ona użyczyła nazwy temu cennemu olejowi?
Pejzaż okolicy szybko się zmieniał, jak grzyby po deszczu rosły drewniane wieże nad szybami naftowymi i kiwony. Rewolucję przerwała tu I wojna światowa i potężne bitewne przedsięwzięcie, które zostawiło w mieście niezwykle głęboką ranę. Podczas bitwy gorlickiej miasto zostało zniszczone w 90 %, a dodatkowo zginęło 200.000 żołnierzy. Wokół miasta powstało około 80 cmentarzy wojennych, na których zostali oni pochowani.
Zabytki i atrakcje w Gorlicach. Co warto zobaczyć w Mieście Światła?
Gorlice zniszczone niemal całkowicie podczas I wojny nie mogą poszczycić się wieloma oryginalnymi zabytkami, ale kilka z nich zostało odbudowanych, jak bazylika czy uroczy dwór Karwacjanów. Ponadto miasto potrafi ująć swym klimatem i atrakcjami, które dzieją się na naszych oczach, jak murale. Poznaj najlepsze atrakcje Gorlic!
Dwór Karwacjanów w Gorlicach - siedziba założycieli miasta
Dwór Karwacjanów to śliczna siedziba rodowa założycieli miasta, zwana też „zborem ariańskim” lub „lamusem”. Gorlice założył Dersław Karwacjan I w 1355 roku, a ten dwór zbudował Dersław II. Przed dworem stoi pomnik założyciela Gorlic – Dersława I Karwacjana, odsłonięty w roku 2005, w 650. rocznicę lokacji miasta. Obecnie Dwór Karwacjanów to siedziba Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów. Mieści się tu galeria z czasowymi wystawami sztuki. Trafiliśmy na niezwykle pomysłowy, komiksowy poczet władców Polski. Bardzo fajna, nowoczesna forma przekazania naszej historii. Sam dwór został odbudowany po niszczycielskiej dla Gorlic I wojnie światowej
Adres: ul. Wróblewskiego 10
Muzeum Regionalne PTTK - bitwa gorlicka
Muzeum Regionalne PTTK powstało w 1957 roku. Mieści się w najstarszej kamienicy miasta, której właścicielem był kaflarz Mikołaj Grabiec. Budowla pochodzi z około 1780 roku. Duża część wystaw Muzeum im. Ignacego Łukasiewicza mówi o Bitwie pod Gorlicami. W piwnicy dowiesz się, że tutaj nie mogli polubić Majówki w 1915 roku. W dniach od 2 do 5 maja rozegrała się prawdziwa jatka, która zdecydowała o losach I wojny światowej. Zaplanowano wielkie przedsięwzięcie, aby armia rosyjska nie przedarła się przez linię Karpat. Przygotowano 1000 dział, które wystrzeliły 700 tysięcy pocisków. Cel osiągnięto, ale przelano ogromną ilość krwi. 200 tysięcy żołnierzy zginęło w czasie tej bitwy. Są pochowani w różnych miejscach w regionie. Powstało aż 80 cmentarzy.
Dodatkowo powąchasz tu ropy, poznasz małpkę Koko, która uratowała życie księdzu Świeykowskiemu, zobaczysz krzyż wykonany z łusek i nabojów karabinowych oraz inne ciekawostki, jak oryginalną rzeźbę Jezusa Frasobliwego z XVI wieku, której replikę widać na pomniku lampy naftowej przy ulicy Węgierskiej.
Adres: ul. Wąska 7/9
Mural z Łukasiewiczem na Muzeum PTTK
Mural na budynku Muzeum to kolorowe cudo, przedstawiające Ignacego Łukasiewicza ze swą lampą naftową, kagankiem światła. Malowidło jest duże i bardzo efektowne!
Adres: ul. Wąska 7/9
Kapliczka z lampą uliczną w Gorlicach i mural - symbol miasta
Pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa powstała właśnie tutaj, w Gorlicach. Wynalazł ją Ignacy Łukasiewicz, a lampa zapłonęła w 1854 roku. Zapalili ją rajcy miejscy na kapliczce przy ulicy Węgierskiej, na zbiegu dawnych traktów handlowych. Zawieszono ją na wcześniejszej kapliczce Chrystusa Frasobliwego, która całkiem przypadkowo sama przypomina kształtem lampkę. Rzeźba Chrystusa to dziś kopia, bo oryginał z XVI wieku mieści się w gorlickim Muzeum PTTK. A w 2016 roku za całością na bloku powstał jeszcze mural, który mówi o tym wydarzeniu.
Adres: ul. Węgierska
Murale owady w Gorlicach
Muzeum Regionalne przybliża ciekawą postać księdza Bronisława Świeykowskiego, przyrodnika i burmistrza, któremu życie w czasie wojny uratowała małpka Koko. Podczas bombardowania wrócił on po nią do innego pomieszczenia, a w pokoju, z którego właśnie wyszedł, wybuchł ogromny pocisk. Ale tutaj nie o tym. Ksiądz Świeykowski miał przebogatą kolekcję owadów, liczącą 35000 owadów, ale została ona zniszczona podczas wojny. Odbudował ją później do 8000 sztuk. Ten motyw w fajny sposób obecnie wykorzystano w mieście, bowiem powstało 16 murali przedstawiających różne owady. Są podpisane i porozrzucane po mieście i obrzeżach. Po odczytaniu kodu w komórce znajdziesz lokalizację wszystkich owadzich murali w mieście.
Adres: różne ulice w mieście
Rynek i Ratusz w Gorlicach
Rynek czyli główny plac został wytyczony jeszcze w XIV wieku i jest elementem układu urbanistycznego zachowanego z czasów lokacji miasta. Zdobią go stare kamieniczki oraz potężny ratusz. Najstarsza, narożna część ratusza pochodzi z lat 1780-90 i mieściła niegdyś aptekę dzierżawioną przez Ignacego Łukasiewicza. Tutaj eksperymentował ze skalnym olejem, przez co zyskał popularność w mieście. Pierwotny ratusz wzmiankowany był w 1608 roku, ale został zniszczony w XVII wieku. Obecny budynek ratusza jest zlepkiem trzech domów z różnych okresów, połączonych w jedną całość podczas przebudowy w XIX wieku. Z wieży ratuszowej codziennie w południe rozbrzmiewa hejnał "Beskidzkie Echo". W sierpniu rynek rozbrzmiewa etniczną muzyką podczas Festiwalu 4 strony Karpat, kiedy poznasz też lokalne smaki i rękodzieło.
Ławeczka Łukasiewicza w Gorlicach
Przy rynku, przed ratuszem stoi też ławeczka Łukasiewicza, czyli pomnik poświęcony Ignacemu Łukasiewiczowi, który swą aptekę miał właśnie w gorlickim ratuszu. Ławeczka stanęła w 2013 roku, by uczcić konstruktora pierwszej ulicznej lampy naftowej. Ponad ławeczką widać w fasadzie budynku rekonstrukcję tej lampy.
Adres: Rynek
Kościół Narodzenia NMP czyli Bazylika Mniejsza w Gorlicach
Neorenesansowy kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to rzymskokatolicka Bazylika Mniejsza. To efektowna świątynia projektu Pavoniego z ołtarzem Marconiego i obrazem Jana Styki. Do roku 1983 była to jedyna świątynia w trzydziestotysięcznych Gorlicach. Została wybudowana w latach 1875-90. Ten monumentalny gmach odznacza się okazałą fasadą nawiązującą do form klasycznych. Zdobią ją kamienne figury czterech ewangelistów oraz łaciński napis GORLICENSES VIRGINI DEIPARAE czyli „Gorliczanie Bogurodzicy Dziewicy”. Skrywa ciekawą rzeźbę Chrystus w Więzieniu. Kościół po zniszczeniach I wojny światowej musiał być odbudowany.
Adres: rynek
Park Miejski w Gorlicach - zielony azyl mieszkańców
Park Miejski znajduje się około 500 metrów od centrum miasta. Nosi imię Wojciecha Biechońskiego, burmistrza Gorlic w latach 1887-1902 i uczestnika Powstania Styczniowego. Przyczynił się on do powstania Parku. To jeden ze starszych i piękniejszych parków miejskich w Polsce, powstał w widłach rzek Ropy i Sękówki. Zajmuje powierzchnię 24 ha, m.in. Górę Parkową (350 m n.p.m.) i opadającą w stronę rzeki skarpę z odsłoniętymi blokami piaskowca. Teren ten porasta starodrzew tzw. Lasku Sokolskiego. To ulubione miejsce spacerów mieszkańców Gorlic. Obecnie można tu dodatkowo zobaczyć kilka murali owadzich.
Adres: ul. Dukielska, ul. Sportowa
Cerkiew Św. Trójcy w Gorlicach
Cerkiew Św. Trójcy to prawosławna cerkiew konkatedralna, zbudowana na planie krzyża greckiego, w stylu bizantyńsko-ruskim. Budowa rozpoczęła się w 1986 roku, a poświęcenia cerkwi dokonał Metropolita Bazyli w 1991 roku. Wg źródeł historycznych już w XV wieku w Gorlicach istniała cerkiew prawosławna, a pochodząca z niej ikona Św. Mikołaja znajduje się w Muzeum we Lwowie.
Adres: ul. Św. Maksyma 2
Cmentarz żydowski w Gorlicach
Kirkut przy ul. Stróżowskiej został założony w początkach XVIII wieku. Z okresu II wojny światowej pochodzą tu mogiły zbiorowe, oznaczone wybudowanymi po wojnie pomnikami. W górnej części cmentarza znajduje się kwatera cmentarza nr 90 z I wojny światowej, na którym spoczywają żołnierze wyznania mojżeszowego służący w armii rosyjskiej i austriackiej. W czasie II wojny światowej cmentarz został zdewastowany. Wojska niemieckie użyły macew do umocnienia brzegów potoku Stróżowianka. Przed bramą kirkutu stoi Sidur Przechodniów. To miejsce pamięci o ludziach, którzy bezpowrotnie zniknęli z Gorlic, o strasznych wydarzeniach II wojny światowej. Budowla posiada ściany w rzucie odzwierciedlającym kształt „Gwiazdy Dawida”.
Adres: ul. Stróżowska
Skansen Przemysłu Naftowego Magdalena
Skansen Przemysłu Naftowego powstał na terenie dawnej kopalni Magdalena w Gorlicach. To miejsce, które bardzo wiernie odtwarza historię gorlickiego zagłębia przemysłu naftowego, z zachowaniem jego pamiątek. Zobaczysz tu nie tylko narzędzia i urządzenia, którymi ponad 100 lat temu wydobywano z ziemi ropę naftową, ale sam spróbujesz rozniecić miechem ogień w kuźni, odkuć na kowadle podkowę czy pokłonisz się Św. Barbarze. Dodatkowo zobaczysz piękną panoramę Beskidu Niskiego z wieży wiertniczej. Czarnego złota strzeże tu gorlicki łebak - robotnik naftowy. To oni najpierw ręcznie wybierali czarną maź, maziarze odsprzedawali ją niemal w całej Europie, a na polach zaczęły wyrastać kopanki, a później szyby.
Adres: ul. Lipowa
Mapa atrakcji Gorlic
Przygotowaliśmy mapę z zaznaczonymi atrakcjami turystycznymi Gorlic, które wymieniliśmy powyżej.
Gdzie zjeść w Gorlicach?
Na kawkę i ciacho możemy polecić Haskel cafe na rynku. To elegancka kawiarnia z ładnym wystrojem, ale bez nadęcia, za to z miłą atmosferą i przestępnymi cenami. Na coś więcej poleca się Mała Italia zaraz za rynkiem przy ulicy Mickiewicza. Zjesz tu nie tylko dania kuchni włoskiej, wszystkie, których kosztowaliśmy były bardzo smaczne.
Noclegi w Gorlicach
Poznając region spaliśmy w fantastycznym Relaksatorium Sfera Beskidu w Sękowej. To glamping sauna i jacuzzi w sercu Beskidu Niskiego. W tym niewielkiem, ale wspaniałym ośrodku do dyspozycji mieliśmy namiot z pięknym widokiem i pełnym wyposażeniem: dwoma podwójnymi łóżkami (w tym jedno na antresoli), TV, wifi, łazienką z prysznicem oraz wyposażonym aneksem kuchennym. Poza namiotem czeka miejsce na ognisko, plac zabaw, ławy piknikowe i hamaki, parking oraz dodatkowo płatne sauna i jacuzzi.
W dalszej okolicy spaliśmy też w Centrum Sportów Zimowych Ptaszkowa. To bardzo ładnie położony, gosirowski ośrodek. Niedrogi, z możliwością wyżywienia i dodatkowymi atrakcjami.
Nasz film o Gorlicach i okolicach
Z przyjemnością zachęcamy Cię do naszej filmowej opowieści o Łukasiewiczu, bitwie borlickiej i łemkowskich cerkwiach UNESCO.
Cudowny, przepełniony tradycją, historią, smakami i sielskimi pejzażami Beskid Gorlicki zwiedzaliśmy na zaproszenie marki lokalnej Karpating łączącej to, co tutaj najcenniejsze.
Co zobaczyć w okolicy?
Jeśli masz ochotę na dalsze zwiedzanie, w okolicy znajdziesz kilka innych interesujących miejscowości i regionów. Odkryj, co warto zobaczyć w promieniu 50 kilometrów od tej lokalizacji!
- Krynica Zdrój, odległość: 30.3 km
- Stary Sącz, odległość: 39 km
- Nowy Sącz, odległość: 33.8 km
- Ciężkowice, odległość: 19.5 km
- Piwniczna Zdrój, odległość: 40.6 km
- Tarnów, odległość: 41.3 km
