Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu
Czy wiesz, że przy udrożnieniu zabrzańskiej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej - jednego z elementów Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu, używano tylko pracy ludzkich rąk? Łopatami ładowano muł na taczki, a te wywożono pod wylot Sztolni przy ulicy Miarki i do Szybu Carnall, skąd kubłem wyciągano go na powierzchnię. Warstwa mułu miejscami sięgała 3 metrów. Wg szacunków wyniesiono go ze Sztolni około 19 tysięcy ton, co daje 750 tysięcy pełnych taczek. Gdyby je poustawiać jedna obok drugiej, utworzyłyby szlak z Zabrza do Gdańska czyli jakieś 500 km!
Sztolnia Królowa Luiza - zwiedzanie
Sztolnia Królowa Luiza to wielki i zróżnicowany kompleks, który wciąż się rozwija, oferując różne warianty tras, zwiedzanie podziemne oraz naziemne czy warsztaty dla dzieci i młodzieży. Właśnie toczą się prace nad udostępnieniem historycznej Wieży Ciśnień, będą też nowe wystawy naziemne. To wszystko sprawia, że Sztolnia Królowa Luiza to nieoceniona atrakcja turystyczna na skalę europejską. Najpierw powstała tutaj Podziemna Trasa Rodzinna, a w 2018 roku dodatkowo uruchomiono Podziemną Trasę Wodną. Ponadto dostępna jest tu Strefa Naziemna Park 12C oraz Park Techniki Wojskowej. W sumie daje to dobrych kilka godzin zwiedzania.
Podziemna Trasa Rodzinna
Trasa dostępna jest dla dzieci od 4 roku życia, jej zwiedzanie trwa około 1,5 godzinki. Spacer odbywa się po autentycznych chodnikach Kopalni Królowa Luiza, które stały się areną dla multimediów i ciekawych spotkań. A któż inny mógłby tu na dzieci czekać, jeśli nie sam Skarbnik - legendarny duch kopalni. Równie ciekawe są tutaj maszyny górnicze. Potężne, służyły do drążenia skały w jej dolnej partii, by wywołać opadnięcie górnych mas węglonośnych. Maszyny są na chodzie, a ich uruchomieniu towarzyszy ogromny hałas. Można sobie tutaj wyobrazić, jak działał on na górników pod ziemią, w zamkniętej przestrzeni, w ciemności, z wieloma zagrożeniami dookoła. Ponoć sam kombajn łańcuchowy właśnie owym łańcuchem doprowadził do większej liczby wypadków niż metan i inne gazy. A zawsze były to wypadki groźne, często śmiertelne. Największy kombajn waży tutaj 22 tony - to prawdziwy gigant! Zwiedzanie Podziemnej Trasy Rodzinnej kończy przejażdżka autentyczną kolejką górniczą, którą nazywają tu Karlikiem!
Podziemna Trasa Wodna
Trasa dostępna jest dla dzieci od 6 roku życia, a jej zwiedzanie trwa około 2 godzin. Trasa wiedzie po XIX-wiecznych, oryginalnych wyrobiskach dawnej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Ma około 2 km długości, z czego 900 metrów pokonuje się pieszo, zaś około 1100 metrów spływa się łodziami elektrycznymi. To unikat na skalę europejską i zarazem hit całego kompleksu. Spływ łodziami jest tutaj prawie dwa razy dłuższy niż w przypadku słynnej Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna w Zabrzu w najgłębszym miejscu położona jest 40 metrów pod ziemią. Część piesza pokazuje nam przede wszystkim walkę człowieka z żywiołami - wodą i ogniem, które jednocześnie stanowiły największe zagrożenie górników z XIX wieku, jak i pomagały w pracy dzięki odpowiedniemu ich okiełznaniu. Tutaj też zobaczycie ciekawy schemat, dzięki czemu uzmysłowicie sobie, dlaczego pokłady węgla nie leżą ładnie i równo pod powierzchnią ziemi, jak w torcie, tylko są poprzecinane uskokami skalnymi. Co ciekawe, nawet miłośnicy przyrody znajdą tu coś dla siebie, przy odrobinie sztucznego światła i dużej wilgotności na ścianach Sztolni w wielu miejscach pojawiają się roślinki - paprocie i inne, takie niesamowite podziemne "ogródki". No i przyroda nieożywiona również ma tutaj coś do powiedzenia, nacieki kalcytowe pokrywają ściany i strop, szczególnie w tych najbardziej mokrych fragmentach Sztolni. Wiesz co to makarony? Malutkie stalaktyty w formie rurek, zwisające ze stropu. Kapie z nich dość mocno woda robiąc mały prysznic 🙂
W trakcie spływu łodziami natomiast dzieci małe i duże przeniosą się do bajecznie kolorowej Sztolni, ze światełkami, Skarbnikiem, Utopkiem i innymi atrakcjami. Nie da się wszystkiego opowiedzieć, to trzeba zobaczyć na własne oczy!
Strefa Naziemna Park 12C
Park 12C to świetne połączenie rozrywki i edukacji. Warto tutaj przyjść na rodzinny spacer i skorzystać z kilku atrakcji, np. z labiryntu nawiązującego do sieci korytarzy górniczych. Ściany labiryntu mają wysokość 150 cm, a jeśli nie będziesz umiał z niego wyjść, kieruj się zasadą prawej ręki. Jeśli będziesz miał zawsze ścianę po prawej stronie, trafisz do jednego z trzech wyjść. Czeka tu również słoneczny zegar, a wskazówką w nim jesteś Ty sam 🙂 Ciekawa jest też słoneczna fontanna wykorzystująca moc żywiołu ognia.
Park Techniki Wojskowej
Obok Parku 12C warto wstąpić do Parku Techniki Wojskowej, gdzie podziwiać możesz wojskowe samochody ciężarowe, pojazdy gąsienicowe, transportery opancerzone, wyrzutnie rakiet, a nawet czołgi T-34 i T-72. Czołgi też były wykorzystywane w Wojsku Polskim w XX wieku.
Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu - historia
"Sztolnia Królowa Luiza" to współczesna nazwa określająca dwa zabytkowe obiekty w Zabrzu - kopalnię "Królowa Luiza" oraz Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną. Oba obiekty powstały pod koniec XVIII wieku i są dziś cennym dziedzictwem górnictwa Górnego Śląska i myśli technicznej przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy to rozpoczęła się na tym terenie silna industrializacja. Kopalnia Królowa Luiza, początkowo nazwana Królewską, powstała w 1791 roku, jako jedna z pierwszych państwowych kopalń węglowych na Górnym Śląsku. Wtedy to doceniono czarne złoto czyli węgiel kamienny. Przy budowie kopalni udział brał słynny hrabia Reden. Dopiero w 1811 roku kopalnia ta otrzymała nazwę "Königin Luise Grube" czyli "Królowa Luiza" na pamiątkę zmarłej żony króla Fryderyka Wilhelma III. To królowa śląskich kopalń.
Już w pierwszych latach działania kopalni, wielkim problemem stała się woda wypełniająca podziemne korytarze. Sprowadzono nawet z pobliskich Tarnowskich Gór wielką maszynę parową, pierwszą na kontynencie europejskim, ale jej funkcjonowanie było bardzo kosztowne, toteż szukano innego rozwiązania. Tak na podstawie angielskich i wałbrzyskich doświadczeń Reden dał pomysł sztolni odwadniającej. Budowano je od ujścia odprowadzającego wodę na powierzchnię, usytuowanego w najniższym miejscu okolicy w głąb wzniesień, mniej więcej poziomo, zachowując lekki spadek w stronę wylotu, by woda grawitacyjnie sama spływała w tym kierunku. Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna powstawała w latach 1799-1863 i stała się najdłuższą hydrotechniczną budowlą podziemną związaną z górnictwem węgla kamiennego. Odwadniała dwie kopalnie państwowe i około 20 kopalń prywatnych.
Cała Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna liczy ponad 14 kilometrów długości, rozciąga się od jej wylotu przy ulicy Miarki w centrum Zabrza do dawnej kopalni "Król" w Chorzowie (szyb Krug). Zabrzański odcinek Sztolni ma długość około 2,5 km i został w ostatnim czasie udostępniony turystom. Prowadzi po nim Podziemna Trasa Wodna, obejmująca chodniki z różnymi rodzajami obudów, mijanki dla łodzi, dawne porty i relikty niewielkich szybów, a także wybudowany w latach 1858-59 chodnik równoległy o długości 985 metrów.
Sztolnia Królowa Luiza - Nagroda Europa Nostra
Sztolnia Królowa Luiza jako kompletny obiekt podziemny w całości otwarty został w 2018 roku, a już w kolejnym roku - 2019, odebrał najbardziej prestiżowe wyróżnienie dziedzictwa kulturowego w Europie czyli Nagrodę Dziedzictwa Europejskiego - Europa Nostra, którą przyznaje się za imponujące osiągnięcia w dziedzinie konserwacji zabytków, badań naukowych, zasługi na rzecz ochrony dziedzictwa oraz edukacji, szkoleń i podnoszenia świadomości. Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu otrzymała nagrodę w kategorii Konserwacja. Mimo innych, zacnych obiektów pretendujących wtedy do tej nagrody, jury nie miało wątpliwości, że to właśnie Sztolnia Królowa Luiza powinna otrzymać to wyróżnienie, za ogrom pracy włożonej w udostępnienie dla turystów i zachowanie dla kolejnych pokoleń tego cennego przykładu myśli technicznej, który dał początek górnictwu na Górnym Śląsku. W 2018 roku natomiast Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu otrzymała certyfikat "Najlepszy Produkt Turystyczny 2018 roku", który przyznaje Polska Organizacja Turystyczna.
Szlak Zabytków Techniki
Sztolnia Królowa Luiza to jeden z około 40. obiektów należących do Szlaku Zabytków Techniki. Dodatkowo od razu po uruchomieniu Sztolni stała się ona Gwiazdą Techniki czyli jedną z 5. najważniejszych i najcenniejszych zabytków na tym Szlaku. Ciekawostką jest plenerowa impreza o nazwie Industriada. To coroczne święto Szlaku Zabytków Techniki, podczas którego można jeszcze lepiej poznać obiekty na Szlaku.
Informacje praktyczne
Sztolnia Królowa Luiza czynna jest przez cały rok
Bilety: Trasa Rodzinna normalny 35 zł, ulgowy 27 zł, rodzinny 27 zł/os
Trasa Wodna normalny 60 zł, ulgowy 45 zł, rodzinny 45 zł/os
Park Techniki Wojskowej normalny 10 zł, 5 zł
Park 12C + Park Techniki Wojskowej normalny 11 zł, ulgowy 6 zł
Bilety na trasy podziemne dostępne są w kasach obiektu oraz na stronie www.bilety.kopalniaguido.pl
Parking: bezpłatny
Trasa Rodzinna dostępna do zwiedzania dla osób powyżej 4 roku życia
Trasa Wodna dostępna do zwiedzania dla osób powyżej 6 roku życia
Na miejscu gastronomia i ubikacje
Sztolnia Królowa Luiza
Strefa naziemna Park 12C i Park Techniki Wojskowej
Podziemna Trasa Rodzinna
ul. Maurycego Mochnackiego 12, Zabrze
Podziemna Trasa Wodna
ul. Wolności 408 (budynek Łaźni Łańcuszkowej), Zabrze
tel. 32/ 271-40-77
https://sztolnialuiza.pl
Noclegi w Górnym Śląsku
Mapa z zaznaczonymi atrakcjami
