Jaskinie w Kluczach
Jaskinie i groty w gminie Klucze to interesujące obiekty stanowiące nie lada atrakcję dla speleologów i amatorów podziemnej turystyki. Przy ich zwiedzaniu pamiętaj jednak o bezpieczeństwie, specjalnym ubiorze i sprzęcie oraz o zachowaniu szczególnej ostrożności.
Jaskinia na Świniuszce
To jedna z najgłębszych jaskiń na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Zwiedzanie jej wymaga użycia specjalistycznego sprzętu. Położona jest na północno-zachodnim zboczu Góry Świniuszka, w północnej części gminy Klucze. Zlokalizowanie otworów wejściowych może powodować trudności, bowiem są ukryte pośród niewielkich bloków skalnych. Długość jaskini to 124 m, a głębokość 37 m. Do wnętrza prowadzą dwa otwory dochodzące do pionowej szczeliny, w której zaklinowane są głazy (grożą oberwaniem). Od głębokości 13 m, dwa niezależne ciągi osiągają głębokość 28 i 37 m. Szata naciekowa Jaskini ni Świniuszce jest bardzo uboga.
Jaskinia na Kamyku
Jaskinia na Kamyku znajduje się na zalesionym wzgórzu, otoczonym polami, na północ od miejscowości Golczowice. Jest to jaskinia pozioma. Zwiedzanie odbywa się bez trudności. Otwór wejściowy widnieje u podnóża niewielkich podszczytowych skał, od strony północno-wschodniej. Do wnętrza prowadzi początkowo ciasny korytarz przechodzący w salę wysoką na 2,5 m. Długość korytarzy wynosi 22 m.
Jaskinia Ciesenć
Jasknia Ciesenć to bardzo ciekawa jaskinia naciekowa, jedna z cenniejszych jaskiń krasowych Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Odkryta została w 1997 roku przez Jerzego Sławińskiego i Adama Poloniusa przy okazji inwentaryzacji jaskiń i schronisk. Turyści nie mogą jednak poznać jej walorów, bowiem ze względu na unikatową wartość jaskini zainstalowano tu zabezpieczenie uniemożliwiające jej eksplorację. Otwór wejściowy znajduje się u podnóża muru skalnego, 500 m na północny wschód od miejscowości Hucisko. Do środka prowadzi krótki, ciasny korytarzyk. Wewnątrz znajduje się 20-metrowa sala osiągająca w najwyższym punkcie aż 8 m wysokości. W krętym Korytarzu Krystyny widnieją nacieki. Długość jaskini wynosi 245 m. Cześć korytarzy jaskiniowych posiada rozwinięcie pionowe, np. 6-metrowa przewieszona studnia wejściowa znajdująca się za metalowymi drzwiami.
Jaskinia Rudnicka
Jaskinia Rudnicka to niewielka próżnia zlokalizowana w obrębie charakterystycznego, rozległego wzgórza Jałowce (Czubatki), na zachodnim skraju Klucz. Na zachodnim zboczu grzbietu Rudnicy znajduje się otwór 27-metrowej jaskini, kilkanaście metrów powyżej wejścia do sztolni dawnej kopalni. Próżnia powstała w sposób naturalny, została znacznie powiększona w okresie eksploatacji rud żelaza. Do jej wnętrza prowadzi ciasny korytarzyk, który przechodzi w obszerną komorę z wielkim głazem pośrodku. Z sali odchodzą dwa ślepe korytarze, w których podobnie jak w odcinku wejściowym widoczne są ślady eksploatacji. Jaskinia leży bardzo blisko powierzchni – w stropie widoczne są korzenie roślin. Z uwagi na to, że skały stropowe są silnie spękane, każde wejście do niej może być niebezpieczne.
Jaskinia Mąciwody
Wejście do Jaskini Mąciwody znajduje się w studni gospodarskiej na terenie prywatnej posesji przy ul. Poległych w Kluczach. To sprawia, że eksploracja jest utrudniona, gdyż potrzebna jest zgoda właściciela działki. Do wnętrza jaskini prowadzi 5-metrowa ocembrowana studnia przechodząca w naturalną próżnię krasową. Całkowita długość zjazdu to 19 m. Najniższy poziom jaskini znajduje się pod wodą. W cyklu rocznym obserwuje się zmiany wysokości lustra wody, co może uniemożliwić zwiedzanie najniższych partii. 5 metrów nad dnem jaskini znajduje się korytarz prowadzący w głąb skały, którym dochodzi się do tektonicznej sali o znacznej wysokości. Tutaj niewielkie boczne korytarze tworzą rozgałęzienie. Pochyłe dno pokrywa rumosz skalny i piasek. Całkowita długość jaskini wynosi 195 m, a deniwelacja to 23 m. Unikalność próżni polega na stałej obecności w niej wody, co jest wyróżnikiem wśród innych jaskiń tego regionu. Szata naciekowa jest uboga, ale można zobaczyć tu stalagmity i polewy naciekowe.
Jaskinia Błotna
Jaskinia Błotna to jedno z największych odkryć speleologicznych ostatnich lat na Jurze. Błotna jest piątą co do głębokości i jedną z najtrudniejszych technicznie próżni Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Nosi taką nazwę, ponieważ jej ściany i dno są śliskie i trudne do pokonania - tworzą tzw. "błotną ślizgawkę". Zwiedzanie jej wymaga użycia specjalistycznego sprzętu, niezbędne jest też posiadanie umiejętności wspinaczkowych przy pokonywaniu części progów. Jaskinia o rozwinięciu pionowym ma 42 m głębokości, a korytarze osiągają długość 120 m. Próżnia położona jest w centralnej części Stołowej Góry, około 2 km na północ od Jaroszowca. Otwór wejściowy to studnia powstała na rozległej szczelinie o głębokości 23 m. Przejście jej jest szczególnie uciążliwe w trakcie wychodzenia, gdyż na długości około 15 m szerokość wynosi tu około 25 cm. W kilku miejscach korytarze tworzą obszerne próżnie, tj. Sala z Naciekami czy Dolna Komora. Ze względu na trudności techniczne, Jaskinia Błotna zachowała bardzo ciekawą szatę naciekową. Można tu obejrzeć polewy, duże stalaktyty i nacieki wełniaste, także draperie, pola ryżowe.
