Cytadela w Grudziądzu
Fortyfikacje w Grudziądzu
Fortyfikacje istniały w Grudziądzu od początku istnienia miasta, ale najważniejszy ich element, zachowany do dzisiaj powstał dopiero w XVIII wieku. Chodzi tu o Cytadelę, której budowa, jak i poźniejsza rozbudowa pozostałych budowli obronnych sprawiły, Grudziądz stał się jedną z Wielkich Twierdz Fortowych, jak Przemyśl, Kraków, Verdun czy Amsterdam.
Historia Cytadeli
Grudziądzka Cytadela powstała na skarpie wiślanej między Grudziądzem a Kwidzynem, po I rozbiorze Polski (1772 r), kiedy to główne twierdze Pomorza: Gdańsk i Toruń pozostały w rękach polskich. Wówczas król pruski Fryderyk II, przeczuwając zbliżającą się wojnę z Rosją, polecił budowę twierdzy.
Militarną rolę twierdza spełniła tylko podczas wojen napoleońskich, kiedy to obroną kierował generał baron Wilhelm de Courbiere. Formalnie oblężenie zakończył pokój w Tylży zawarty 9 lipca 1807 roku, jednak faktyczna blokada budowli trwała do końca 1807 roku. Grudziądz był jedyną twierdzą pruską, która zdołała oprzeć się wojskom napoleońskim.
Cytadela poza funkcjami militarnymi pełniła też w przeszłości rolę więzienia politycznego. Osadzono tu ponad 200 żołnierzy Powstania Listopadowego, którzy odmówili powrotu do Rosji. W latach 1838-39 w celi nad Bramą Dolną uwięziono natomiast niemieckiego poetę Fritza Reutera.
Twierdza dzisiaj
Do dnia dzisiejszego z pierwotnej twierdzy zachował się donżon z pełnym obwodem wałów i kazamatami, obu bramami i jedną z czterech pochylni. W obrębie donżonu najbardziej charakterystyczny jest dwukondygnacyjny Wielki Magazyn oraz klasycystyczny budynek dawnej komendantury. Zachowały się też, choć w różnym stanie, pięć bastionów, cztery raweliny, chodnik obiegający twierdzę oraz chodniki przeciwminowe. W niezłym stanie jest też sucha fosa.
Zwiedzanie Cytadeli
Wnętrza twierdzy można zwiedzać tylko z przewodnikiem po uzyskaniu zgody od władz wojskowych (bez zgody dostępna jest np. 11 listopada czy 3 maja). Pod opieką przewodnika zwiedzanie odbywa się bezpłatnie, w zorganizowanych grupach. Pisemną prośbę o zgodę Dowódcy JW 1123 należy kierować na adres: JW 1123, 86-300 Grudziądz, ul. Czwartaków 1 lub na nr faksu: 056/ 458-32-22. Z zewnątrz twierdzę można podziwiać bez problemu. Czerwone mury Cytadeli stanowią nieodłączny element nadwiślańskiej panoramy miasta.
Szlaki po fortyfikacjach
W 2007 roku utworzono pieszy i rowerowy szlak turystyczny prowadzący do najważniejszych fortyfikacji grudziądzkich. Trasa prowadzi od Fortu Strzemięcin i sąsiedniego schronu IR9 przez Fort Lasek Miejski, Baterię Półpancerną Leśny Dwór, Księże Góry, schron przy ulicy Kasztanowej i Fort Tarpno, Świerkocin, Nową Wieś i Parski. Szlak kończy się w Cytadeli na Dziele Rogowym. Szlak otwarto 2 września 2007 roku rajdem rowerowym "Do Twierdzy de Courbiere'a".
"Dni otwarte cytadeli"
Dni otwarte odbywają się w ramach miejskich obchodów rocznicy Konstytucji 3 Maja i Święta Niepodległości (listopad). Cytadela jest wówczas otwarta w godzinach 12.00-15.00, zwiedzanie bezpłatne. Udostępnia się majdan, punkt widokowy, dom komendanta i inne obiekty na terenie majdanu.
Cytadela
ul. Czwartaków 1 (1,5 km na północ od miasta, nad Wisłą), Grudziądz
tel. 056/ 458-32-45
Zwiedzać można z Wojskowym Stowarzyszeniem Kulturalno–Edukacyjnym "RAWELIN"
ul. 6 Marca 1, Grudziądz
tel. 504-991-262
rawelin.gdz@wp.pl
Informacje praktyczne
- poniedziałek: Zamknięte
- wtorek: Zamknięte
- środa: Zamknięte
- czwartek: Zamknięte
- piątek: Zamknięte
- sobota: 11:00–00:00
- niedziela: Zamknięte
